Krajowa Izba Odwoławcza | Co do zasady

Samo zaangażowanie zasobów wykonawcy w inne przedsięwzięcia gospodarcze nie powoduje automatycznej utraty zdolności do realizacji danego zamówienia. Istotne jest to, czy wykonawca, realizując inne zobowiązania, będzie w stanie zapewnić takie zasoby techniczne oraz osobowe, które pozwolą na należytą realizację zamówienia. W wyroku Krajowej Izby Odwoławczej z 1 lutego 2021 r. (KIO 3495/20) dokładnie wskazano, na kim spoczywa ciężar dowodu i jakie argumenty można powołać, aby należycie uzasadnić postawione w odwołaniu zarzuty.

Bezusterkowe wykonanie przedmiotu zamówienia zdarza się bardzo rzadko. Dlatego w orzecznictwie przyjęto zasadę, że zamawiający mogą odmówić dokonania odbioru końcowego tylko wtedy, gdy wystąpią wady istotne. Jaki jednak charakter muszą mieć takie wady i jak prawidłowo określić procedurę odbioru robót w treści umowy o zamówienie publiczne? Nad tymi zagadnieniami pochyliła się ostatnio Krajowa Izba Odwoławcza w wyroku z 1 grudnia 2020 r. (KIO 2965/20), która ponadto zajęła stanowisko w kwestii rażącego wygórowania kar umownych oraz ich limitu.

Odbiór oraz transport odpadów komunalnych stanowi przedmiot wielu zamówień typu in-house w Polsce. Przepis art. 67 ust. 1 pkt 12 p.z.p. stanowi jedną z możliwych podstaw udzielenia takiego zamówienia, nakładając na zamawiającego obowiązek spełnienia trzech przesłanek. Jednak czy na pewno tylko trzech? Problem ten pojawił się w sprawie, w której Krajowa Izba Odwoławcza odpowiedziała na pytanie, czy zamawiający musi spełnić również inne, pozaustawowe przesłanki, aby móc prawidłowo udzielić zamówienia z wolnej ręki.

Wykonawcy, wyceniając ryczałtowo składane w postępowaniu oferty, mogą dowolnie określać wartość poszczególnych części zamówienia. Dla zamawiającego istotna jest jedynie globalna wartość zamówienia, a nie wyceny poszczególnych jego części. Za każdym jednak razem wykonawca musi zweryfikować treść dokumentacji postępowania i sprawdzić, czy zamawiający nie przewidział w tym zakresie pewnych ograniczeń. Wskazówki te wypływają z wyroku Krajowej Izby Odwoławczej z 20 października 2020 r. (KIO 2101/20).

Prawidłowa realizacja umowy stanowi najważniejszy cel, jaki przyświeca zamawiającemu w trakcie postępowania. W tym celu zamawiający odpowiednio formułuje postanowienia SIWZ. Jednak określając wymogi SIWZ, zamawiający nie może dyskryminować wykonawców. Przypomniała o tym Krajowa Izba Odwoławcza w wyroku z 6 października 2020 r. (KIO 2013/20). Izba rozważyła również, czy zamawiający może wpływać na treść umowy łączącej grupę wykonawców, tłumacząc to chęcią zabezpieczenia prawidłowej realizacji przyszłej umowy.

Zasada zachowania uczciwej konkurencji i równego traktowania wykonawców jest naczelną zasadą udzielania zamówień publicznych, której muszą odpowiadać wszystkie czynności podejmowane przez zamawiającego w ramach przygotowania i prowadzenia postępowania. Pomimo naczelnego charakteru tej zasady, w postępowaniach zamówieniowych często pojawiają się pytania, jak w praktyce należałoby ją zastosować. Kolejne wątpliwości zostały niedawno rozwiane przez Krajową Izbę Odwoławczą w wyroku z 15 października 2020 r. (KIO 2104/20).

Fakultatywna przesłanka wykluczenia za niewykonanie lub nienależyte wykonanie wcześniejszej umowy została ograniczona czasowo do trzech lat od dnia zaistnienia zdarzenia będącego podstawą wykluczenia. W praktyce pojawił się jednak problem, które zdarzenie powinno się brać pod uwagę, licząc trzyletni termin. Wypowiedzenie umowy przez wykonawcę? Odstąpienie od umowy przez zamawiającego? A może zasądzenie odszkodowania za nienależyte wykonanie wcześniejszego zamówienia? Odpowiedź znajdziemy w wyroku Krajowej Izby Odwoławczej z 26 sierpnia 2020 r. (KIO 1781/20).

Wykonawca, wnosząc odwołanie, musi należycie wykazać posiadanie legitymacji procesowej zgodnie z art. 179 ust. 1 p.z.p. W doktrynie i orzecznictwie toczy się nieustanna dyskusja nad kręgiem podmiotów, które są uprawnione do wniesienia odwołania. Krajowa Izba Odwoławcza zabrała głos w tym sporze w wyroku z 23 października 2019 r. (KIO 2031/19), odpowiadając na pytanie, czy wykonawca, którego ofertę odrzucono, wciąż posiada interes prawny we wniesieniu odwołania.

Zamawiający w dokumentacji postępowania może wymagać od wykonawców spełnienia określonych warunków udziału. Powinny być one precyzyjne i należycie opisane, aby wykonawcy mogli odpowiednio wykazać ich spełnienie. Co jednak gdy zamawiający nie zdefiniował precyzyjnie warunku udziału w postępowaniu? Krajowa Izba Odwoławcza w wyroku z 3 lipca 2020 r. (KIO 1001/20) stwierdziła, że wtedy należy zastosować ten sposób interpretacji warunku, który jest korzystniejszy dla wykonawcy.

Kilku wykonawców wspólnie ubiega się o udzielenie zamówienia. Czy mogą wnieść wadium w formie gwarancji wadialnej, która nie wymienia wszystkich członków konsorcjum? Ta kwestia była i wciąż jest przedmiotem dyskusji w orzecznictwie i literaturze prawniczej. Zabierając głos w tym sporze, Krajowa Izba Odwoławcza w wyroku z 31 lipca 2020 r. (KIO 1183/20) podkreśliła, że decydującą rolę odgrywa tu treść gwarancji, z której musi jednoznacznie wynikać zakres podmiotowy i przedmiotowy odpowiedzialności gwaranta (np. banku, ubezpieczyciela, poręczyciela).

W postępowaniu o udzielenie zamówienia publicznego zamawiający ma obowiązek poprawić w ofercie oczywiste omyłki pisarskie czy rachunkowe, niezwłocznie zawiadamiając o tym wykonawcę, którego oferta została poprawiona. A czy powinien również dopisać w treści oferty brakujące ceny jednostkowe netto, które były wymagane przez SIWZ? Krajowa Izba Odwoławcza, powołując się na zasadę równości i przejrzystości prawa zamówień publicznych, udzieliła odmownej odpowiedzi na to pytanie w wyroku z 6 lipca 2020 r. (KIO 973/20).

Procedura self-cleaning opisana w art. 24 ust. 8 p.z.p. pozwala ubiegać się o zamówienie pomimo wystąpienia okoliczności, które mogłyby być oceniane jako przesłanki wykluczenia. Jakie dowody powinni jednak przedstawić wykonawcy w ramach samooczyszczenia, aby były one skuteczne? W niedawnym wyroku Krajowej Izby Odwoławczej z 31 lipca 2020 r. (KIO 1248/20) zaznaczono, że wykonawcy zobowiązani są nie tylko wykazać podjęte działania kadrowe, organizacyjne czy techniczne, ale też udowodnić, że działania te będą przeciwdziałać w przyszłości powstaniu podobnych uchybień.