prawo spółek | Co do zasady

Łączenie się spółek kapitałowych wymaga zazwyczaj dokonania szeregu czynności wynikających wprost z przepisów prawa oraz sporządzenia rozległej dokumentacji. W efekcie proces taki może okazać się skomplikowany i kosztowny, w szczególności jeśli uczestniczą w nim spółki o zróżnicowanej strukturze udziałowej. W niektórych przypadkach regulacje pozwalają jednak uprościć procedurę poprzez wyłączenie konieczności spełnienia niektórych obowiązków. Wymaga to jednak spełnienia pewnych warunków dotyczących struktury kapitałowej uczestniczących w procesie spółek.

Zgodnie z obowiązującymi przepisami po dokonaniu połączenia rozliczenie strat podatkowych spółki przejmowanej nie jest możliwe. Możliwe jest za to rozliczenie strat podatkowych spółki przejmującej, choć nie jest to regułą. Ustalając, czy spółka przejmująca ma prawo rozliczyć swoje straty podatkowe, należy ocenić, czy przedmiot faktycznie prowadzonej przez nią podstawowej działalności gospodarczej po przejęciu jest w całości albo w części inny niż przed przejęciem. Co w zasadzie kryje się pod pojęciem „przedmiotu faktycznie prowadzonej przez podatnika podstawowej działalności”? Kiedy należy uznać, że przedmiot działalności zmienił się „w części”?

Elementem każdego planu połączenia spółek kapitałowych jest określenie stosunku (parytetu) wymiany udziałów lub akcji spółek uczestniczących w połączeniu oraz wysokości ewentualnych dopłat, chyba że do wymiany udziałów lub akcji nie dochodzi. Czasem można jednak zrezygnować z ustalenia stosunku wymiany udziałów w procesie połączenia.

Aby spółki uczestniczące w reorganizacji mogły kontynuować działalność zgodnie z wolą ich właścicieli, trzeba zapewnić zezwolenia, koncesje czy inne akty administracyjne niezbędne do jej prowadzenia. Prawidłowe przygotowanie się do tego procesu wymaga nie tylko znajomości przepisów, które stanowią podstawę wydania decyzji organu administracji. Warto też znać praktykę organów w prowadzeniu takich postępowań.

Konwersja zobowiązania spółki na jej kapitał może być sposobem na „uzdrowienie” jej bilansu poprzez przeniesienie jej zobowiązania do kapitałów. Może to zwiększyć wiarygodność spółki wobec kontrahentów, a także zmniejszyć ryzyko upadłości. Konwersja może przynieść również korzyści podatkowe, na przykład poprzez zmniejszenie kosztu odsetkowego przekraczającego limit pozwalający zaliczyć odsetki do kosztów uzyskania przychodów.

Nowelizacja Kodeksu spółek handlowych z 15 września 2023 r. wprowadziła szereg zmian do procedury transgranicznego łączenia spółek. Takie połączenie ma swoją specyfikę ze względu na podleganie prawu więcej niż jednego państwa członkowskiego. Dlatego w jego trakcie należy wziąć pod uwagę szereg aspektów praktycznych, które mogą znacząco sposób wpłynąć na tempo oraz skuteczność procedury połączenia.

15 września 2023 r. weszła w życie nowelizacja Kodeksu spółek handlowych, która wprowadziła do polskiego porządku prawnego nieznany dotychczas sposób podziału spółek – podział przez wyodrębnienie. Polski ustawodawca zobowiązany był zaimplementować dyrektywy prawa unijnego, które zakładały m.in. rozszerzenie sposobów transgranicznego podziału spółki oraz wprowadzenie właśnie podziału przez wyodrębnienie.

Wycena składników majątkowych w toku reorganizacji korporacyjnych jest wymaganym elementem, służącym ustaleniu ich wartości przy przeniesieniu z jednej spółki do innej w wyniku podziału czy połączenia. Jednak procedura reorganizacji spółek często jest długotrwała i w jej trakcie może dojść do zmiany składników przenoszonych aktywów lub pasywów na skutek typowych lub nadzwyczajnych okoliczności. Zmianie może ulec również sama wycena tych składników. W konsekwencji pojawia się zasadnicze pytanie, na ile takie zmiany powodują konieczność modyfikacji wymaganej dokumentacji, w tym planu połączenia czy podziału, a na ile można te zmiany uwzględnić w dokumentacji księgowej bez konieczności powtarzania całej procedury reorganizacyjnej.

Kodeks spółek handlowych umożliwia przekształcenie spółki akcyjnej w spółkę z ograniczoną odpowiedzialnością. Wymaga to jednak spełnienia wielu formalności, które bywają uregulowane w niejasny sposób. Błędy popełnione na którymkolwiek etapie postępowania mogą spowodować odmowę rejestracji przekształcenia przez sąd. W artykule opisujemy etapy procesu oraz wybrane problemy praktyczne, które mogą się pojawić w jego trakcie.

Tytułowa kwestia nadal budzi liczne wątpliwości. Dotyczą one przede wszystkim liczby wymaganych prawem sprawozdań finansowych, które należy sporządzić w związku z przekształceniem, okresu sprawozdawczego objętego danym sprawozdaniem finansowym, jak również obowiązku badania przez biegłego danego sprawozdania finansowego i jego zatwierdzenia przez właściwy organ zatwierdzający. Szczególne znaczenie ma prawidłowe określenie okresu, za który sporządzić należy pierwsze roczne sprawozdanie finansowe spółki przekształconej, co bezpośrednio przekłada się na sposób i ograniczenia wypłat zysku z poziomu tej spółki.

W poprzednich artykułach przedstawiliśmy korzyści z utworzenia fundacji rodzinnej, dopuszczalny dla fundacji zakres działalności gospodarczej oraz kwestie podatkowe. Pora na prawa i obowiązki osób zaangażowanych w funkcjonowanie fundacji. Fundacja rodzinna działa przez swoje organy (zarząd, radę nadzorczą i zgromadzenie beneficjentów), ale nie mogłaby powstać i funkcjonować bez fundatora i beneficjentów. Ustawa o fundacji rodzinnej reguluje zadania i uprawnienia wszystkich tych podmiotów, dając fundatorowi stosunkowo szeroki zakres swobody w kształtowaniu w statucie zasad funkcjonowania organów fundacji. To pozwala dostosować te zasady do indywidualnych potrzeb, zapewniając elastyczność dla działań fundacji i realizacji jej celów.

Ustawa, która wejdzie w życie 22 maja 2023 r., wprowadza fundację rodzinną jako nową osobę prawną służącą gromadzeniu mienia i zarządzaniu majątkiem zgodnie z wolą fundatora oraz spełnianiu świadczeń na rzecz jej beneficjentów. Cele fundacji rodzinnej są zatem inne niż w przypadku dotychczasowych fundacji, będących pozarządowymi organizacjami działającymi dla pożytku publicznego, a nie dla zysku. Poniżej przedstawiamy główne zalety fundacji rodzinnej, które pokazują, że ta forma prawna może służyć zróżnicowanym celom.