konkurencja | Co do zasady

9 maja 2024 r. Urząd Ochrony Konkurencji i Konsumentów opublikował zaktualizowane wyjaśnienia w sprawie składania Prezesowi UOKiK zawiadomień oraz prowadzenia postępowań objętych zakresem ustawy o kontroli niektórych inwestycji zagranicznych. Znowelizowane przepisy ustawy, które znacząco poszerzyły zakres jej stosowania, weszły w życie prawie cztery lata temu – w lipcu 2020 r. Prezes UOKiK uzyskał wtedy dodatkowe uprawnienia w zakresie ochrony polskich przedsiębiorstw – istotne z punktu widzenia porządku, bezpieczeństwa lub zdrowia publicznego (pisaliśmy na ten temat w artykule Kontrola niektórych inwestycji – nowe przepisy ochronne). W 2022 r. UOKiK opublikował pierwsze wyjaśnienia dotyczące nowej regulacji.

Prezes UOKiK opublikował nowe wyjaśnienia dotyczące metodologii obliczania kar za praktyki antykonkurencyjne. Ich głównym celem jest dostosowanie praktyki do ostatnich zmian ustawy antymonopolowej w zakresie m.in. kar dla spółek-matek i uwzględniania adekwatności kary. Są też jednak inne zmiany. Niektóre budzą pewne zastrzeżenia.

Prezes Urzędu Ochrony Konkurencji i Konsumentów zdecydowanie wyróżnia się na tle innych organów administracji publicznej – zarówno pod względem liczby przeprowadzanych interwencji i wydanych decyzji, jak i wpływu na zachowanie uczestników rynku. Działalność tego organu stale przyciąga zainteresowanie mediów i opinii publicznej. Stąd zdecydowanie warto, zwłaszcza z perspektywy przedsiębiorców, zapoznać się z opracowanym przez ten urząd planem działalności na ten rok.

Od 2017 r. Prezes UOKiK wszczął kilkadziesiąt postępowań w sprawie praktyk nieuczciwie wykorzystujących przewagę kontraktową. W ich efekcie wydano już prawie 20 decyzji, wystosowano też wiele wystąpień do przedsiębiorców. Same kary finansowe wyniosły ok. 1,1 mld zł (w przypadku niektórych decyzji trwa jednak postępowanie odwoławcze przed sądem). Największa dotąd kara za nieuczciwe wykorzystywanie przewagi kontraktowej wyniosła ponad 723 mln zł (Jeronimo Martins Polska S.A. w 2020 r.). Na co zwraca uwagę Prezes UOKiK?

W ostatnich latach pojawiły się unijne przepisy dotyczące wpływu państw trzecich na właściwe funkcjonowanie rynku wewnętrznego. Wprowadzono m.in. mechanizm badania i kontroli przez Komisję Europejską subsydiowania przez państwa trzecie planowanej działalności gospodarczej przedsiębiorstw (zarówno prywatnych, jak i państwowych) w UE. Nowe przepisy dotyczą również kontroli koncentracji przedsiębiorstw w Unii.

Reklama w postaci osobistego polecenia jest skuteczną strategią marketingową. Szczególnie gdy polecenie takie pochodzi od osoby wiarygodnej, powszechnie znanej i cieszącej się popularnością. Dlatego przedsiębiorcy coraz chętniej decydują się na współpracę z tzw. influencerami. Od 2021 r. Prezes UOKiK bacznie przygląda się rynkowi influencer marketingu i skutecznie wpływa na jego kształt.

Zgodnie z ustawowo przyznanymi mu kompetencjami Prezes UOKiK zajmuje się m.in. ochroną konkurencji, przewagą kontraktową, kontrolą koncentracji i inwestycji, zatorami płatniczymi oraz oczywiście ochroną konsumentów. Z opracowanego przez Urząd planu działalności na 2023 r.  można wyczytać, jakie obszary uznano w tym roku za kluczowe.

W obliczu kryzysu klimatycznego wzrasta zainteresowanie zagadnieniami zrównoważonego rozwoju. To powoduje, że coraz częściej mamy do czynienia z tzw. greenwashingiem. Zwrotem tym określa się nierzetelny marketing, wprowadzający odbiorców w błąd w odniesieniu do (rzekomo) ekologicznych praktyk stosowanych przez przedsiębiorcę lub też do korzyści środowiskowych jego produktu albo usługi. Greenwashing stosowany jest zwykle w celu podniesienia atrakcyjności produktu/usługi dla odbiorcy, a w konsekwencji zwiększania sprzedaży i przyciągnięcia klientów. Nierzadko jednak prezentowanie nierzetelnych komunikatów ekologicznych wynika po prostu z niewiedzy.

Jednym z istotniejszych wydarzeń w stosowaniu unijnego prawa ochrony konkurencji była publikacja przez Komisję Europejską nowych wyjaśnień dotyczących łagodzenia kar antymonopolowych. Wyjaśnienia te przyniosły także nowości.

Jeśli okaże się, że „stabilizowanie cen” przez PKN Orlen było nadużyciem pozycji dominującej i polegało na utrzymywaniu w 2022 r. nadmiernie wygórowanych cen, poszkodowani będą mogli domagać się odszkodowań w sądach. I to nie tylko bezpośredni klienci koncernu, ale także pośrednio poszkodowani. Np. klienci przedsiębiorstw, które wykorzystywały paliwa w swojej działalności i uwzględniały ich ceny w cenach własnych produktów i usług. Być może także konkurenci naszego „narodowego czempiona”, którzy kupowali od niego paliwa w hurcie i sprzedawali je na własnych stacjach benzynowych.

Minął miesiąc, odkąd Prezes Urzędu Ochrony Konkurencji i Konsumentów („UOKiK”) opublikował Rekomendacje w sprawie oznaczania reklam w mediach społecznościowych. Po tym czasie UOKiK wraca z kolejną publikacją, a mianowicie zbiorem odpowiedzi w formule FAQ. Urząd szczegółowo odnosi się w nich do najczęściej zadawanych przez użytkowników pytań odnośnie do Rekomendacji.

Nadchodzą istotne zmiany dotyczące reklamy wyrobów medycznych. Zasady będą o wiele bardziej restrykcyjne niż dotychczas, ale wciąż łagodniejsze niż przepisy dotyczące reklamy leków. Nowa ustawa po raz pierwszy reguluje zasady prowadzenia reklamy przez influencerów. Jest już przesądzone, że treści przez nich promowane są reklamą i tym samym muszą spełniać szczegółowe wymagania wynikające z ustawy o wyrobach medycznych. Do końca roku firmy mają czas na uporządkowanie swoich relacji z influencerami.