dr Dominik Wałkowski | Co do zasady

10 grudnia minęło czterdzieści lat od wyłożenia do podpisu Konwencji Narodów Zjednoczonych o prawie morza (UNCLOS), która zwieńczyła wieloletnie negocjacje prowadzone w ramach Organizacji Narodów Zjednoczonych. Dynamicznie zmieniające się uwarunkowania geopolityczne, rozwój technologii umożliwiający pozyskiwanie surowców z dna morskiego, kryzys klimatyczny i zanik bioróżnorodności sprawiają, że Konwencja musi sprostać wymaganiom kolejnych dekad XXI wieku.

Substancje PFAS, czyli substancje per- i polifluoroalkilowe, to zbiorcza nazwa około 5000 związków chemicznych szeroko wykorzystywanych w przemyśle oraz w przedmiotach codziennego użytku. Mają one szkodliwy wpływ na środowisko oraz zdrowie człowieka. W ostatnim czasie są przedmiotem intensywnych badań Europejskiej Agencji Chemikaliów i amerykańskiej Agencji Ochrony Środowiska. Znajduje to odzwierciedlenie w coraz liczniejszych regulacjach ograniczających ich stosowanie. Świadomość szkodliwości tych związków wciąż jest chyba jednak dość mała, o czym świadczy niewielka liczba spraw sądowych na tym tle.

Komisja Europejska przedstawiła w czerwcu propozycję nowych rozwiązań legislacyjnych w celu odbudowy ekosystemów i przywrócenia bioróżnorodności w Europie. Ten nowatorski zestaw przepisów zobowiąże państwa członkowskie do zaprojektowania i wdrożenia konkretnych działań w celu odbudowy zniszczonego środowiska przyrodniczego Unii Europejskiej. 

W dniu 18 maja 2022 r. udostępniono projekt nowelizacji przepisów związanych z procedurami wydawania zezwoleń inwestycyjnych. Zmiany zaprezentowane w projekcie ustawy o zmianie ustawy o udostępnianiu informacji o środowisku i jego ochronie, udziale społeczeństwa w ochronie środowiska oraz o ocenach oddziaływania na środowisko oraz niektórych innych ustaw (nr UD375 w Wykazie prac legislacyjnych i programowych Rady Ministrów) mają usprawnić procedury inwestycyjne, w tym przede wszystkim procedury wydawania decyzji o środowiskowych uwarunkowaniach.

W listopadzie Komisja Europejska przyjęła trzy inicjatywy ustawodawcze, których celem jest wdrożenie założeń Europejskiego Zielonego Ładu. Wśród nich znalazła się propozycja nowego rozporządzenia w sprawie przemieszczania odpadów.

Nowelizacja ustawy o odpadach, który ma wejść w życie z początkiem 2022 r., wdraża do polskiego porządku prawnego przepisy dyrektyw tak zwanego pakietu odpadowego i stanowi krok w kierunku gospodarki o obiegu zamkniętym. Jedna z istotniejszych zmian dotyczy produktów ubocznych.

O nowościach wprowadzonych ustawą z 30 marca 2021 r. o zmianie ustawy o udostępnianiu informacji o środowisku i jego ochronie, udziale społeczeństwa w ochronie środowiska oraz o ocenach oddziaływania na środowisko oraz niektórych innych ustaw pisaliśmy już, oceniając je z perspektywy inwestorów oraz organizacji ekologicznych. Przepisy te wywołują w praktyce stosowania prawa coraz więcej wątpliwości.

Podpisana przez Prezydenta nowelizacja ustawy dotyczącej ocen oddziaływania na środowisko zwiększa uprawnienia organizacji ekologicznych i sprawia, że uzyskanie zezwoleń na realizację inwestycji będzie bardziej czasochłonne. Wykonanie decyzji o środowiskowych uwarunkowaniach (powszechnie zwanej decyzją środowiskową) będzie mogło zostać wstrzymane, a postępowania w sprawie zezwoleń inwestycyjnych zawieszone. Prawo przewiduje jednak pewne środki, które mogą ograniczyć negatywne skutki takich rozstrzygnięć dla inwestorów.

Od 1 stycznia 2021 r. na terenie Unii Europejskiej obowiązuje nowa norma emisji spalin – Euro 6D ISC-FCM. Nie ogranicza się ona tylko do kwestii czystości, ale zakłada też obowiązek monitorowania poziomu spalania. Stopniowe zmniejszanie limitów emisji spalin wpisane jest w konsekwentnie realizowaną politykę UE w zakresie ograniczenia emisji gazów cieplarnianych.

Klasyfikacja jako odpadów uszkodzonych i powypadkowych pojazdów sprowadzanych do Polski nadal budzi wiele wątpliwości. Niedawne wyroki sądów administracyjnych potwierdzają rygorystyczne podejście do tej kwestii w praktyce orzeczniczej, co skutkuje istotnym ryzykiem dla przywożących takie auta.

Udostępniony niedawno projekt nowelizacji przepisów o ocenach oddziaływania na środowisko wywołał poruszenie wśród inwestorów. Przewiduje on nowe uprawnienia organizacji ekologicznych w sprawach dotyczących decyzji o środowiskowych uwarunkowaniach i późniejszych decyzji budowlanych. Organizacje takie będą miały szerszą możliwość zaskarżania wydawanych rozstrzygnięć. Z kolei sądy administracyjne mają zyskać uprawnienie do wstrzymania wykonania decyzji o środowiskowych uwarunkowaniach, jeżeli istnieje prawdopodobieństwo, że jest ona dotknięta wadą.

Oczekująca na ogłoszenie w Dzienniku Ustaw nowelizacja przepisów o ocenach oddziaływania na środowisko już na etapie prac w parlamencie wywołała wiele kontrowersji. Główne zastrzeżenia dotyczyły wprowadzanych ustawą zmian w zakresie udziału stron w postępowaniach w sprawie wydania decyzji środowiskowych.