Adam Studziński
Nadużycie osobowości prawnej na szkodę wierzycieli
Nieuczciwym dłużnikom nie brakuje pomysłów, jak uchylić się od wykonania swych zobowiązań. Mogą też liczyć na usłużnych doradców, którzy za sowite honorarium podsuną „finezyjne” pomysły na wyprowadzenie w pole wierzycieli. Pomysły takie często polegają na kreowaniu bytów prawnych (czasami całej ich grupy lub „łańcucha”), aby ukryć w nich przed wierzycielami składniki przedsiębiorstwa dłużnika. Takie działania nazywamy nadużyciem osobowości prawnej w celu pokrzywdzenia wierzycieli. Czy nieuczciwi dłużnicy i ich poplecznicy (w tym ich doradcy), którzy świadomie korzystają z takich metod, rzeczywiście mogą spać spokojnie?
Zgoda małżonka na zaciągnięcie długu
Jak małżonek ma udzielić zgody na zaciągnięcie długu obciążającego małżeński majątek wspólny, żeby wierzyciel mógł się zabezpieczyć na tym majątku lub prowadzić egzekucję z tego majątku? I co ma zrobić wierzyciel, jeśli nie ma takiej zgody na piśmie?
Roszczenie ze skargi pauliańskiej nie zawsze korzysta z pierwszeństwa w zaspokojeniu
Sąd Najwyższy w niedawnej uchwale (z 2 lutego 2022 r., III CZP 32/22) wypowiedział się na temat sytuacji prawnej wierzyciela pauliańskiego w porównaniu do innych wierzycieli osoby pozwanej ze skargi pauliańskiej.
Łańcuch transakcji mających na celu pokrzywdzenie wierzyciela: faktycznie nie do odkręcenia?
Zarówno dłużnicy, jak i wierzyciele często są przekonani, że jeśli dłużnik zainicjował cały łańcuch transakcji, aby uchylić się od spłacenia długów, sprawa jest „nie do odkręcenia”, a wierzyciel jest bezbronny. W rzeczywistości jednak nieuczciwi dłużnicy (oraz ich poplecznicy) w takich sytuacjach nie mogą spać spokojnie. Zarówno przepisy prawa, jak i praktyka sądowa dają wierzycielowi szansę na skuteczne przeciwstawienie się nawet całemu łańcuchowi oszukańczych transakcji.
Odpowiedzialność odszkodowawcza osoby, która pomagała sprawcy
Skuteczność dochodzenia roszczeń odszkodowawczych związanych z deliktem (czynem zabronionym) zależy często od tego, czy poszkodowany wystąpi z powództwem do odpowiednio szerokiego kręgu osób, które można pociągnąć do solidarnej (wspólnej) odpowiedzialności odszkodowawczej. Do tego kręgu należą osoby, którym można przypisać to, że świadomie pomogły w wyrządzeniu szkody.
Dochodzenie odszkodowania za delikt związany z wybiórczą spłatą wierzycieli jako alternatywna metoda zabezpieczania interesów wierzycieli pominiętych przez dłużnika
Sąd Najwyższy w wyroku z 10 lutego 2021 r. (I CSKP 33/21) rozważał zasadność skargi kasacyjnej powódki. Zmierzała ona do wykazania, że doszło do jej pokrzywdzenia jako wierzyciela pauliańskiego (tzw. skarga pauliańska uregulowana jest w art. 527 i następnych Kodeksu cywilnego). Sąd Najwyższy poruszył w tym dyskusyjnym – z punktu widzenia bezpieczeństwa uczestników obrotu, w tym wierzycieli – orzeczeniu istotne kwestie. Wskazał m.in., że na ocenę, czy doszło do pokrzywdzenia wierzyciela w rozumieniu art. 527 § 2 k.c. ma wpływ, czy uzyskany ekwiwalent posłużył do zaspokojenia innych wierzycieli.
Jak prawidłowo sformułować roszczenie skargi pauliańskiej – wnioski z orzecznictwa Sądu Najwyższego
Żądanie w tzw. skardze pauliańskiej (art. 527 i nast. k.c.) musi być – zarówno od strony podmiotowej, jak i przedmiotowej – ściśle określone w zasadniczej treści (petitum) pozwu. Błędem jest założenie, że sąd rozpoznający sprawę sam odszuka brakujące elementy w uzasadnieniu.
Wierzyciel wobec „oszustwa gospodarczego” – jak identyfikować i jak reagować
W czasie kryzysu ryzyko prowadzenia działalności gospodarczej wzrasta nie tylko z przyczyn „naturalnych”. Rośnie także liczba bezprawnych zachowań uczestników obrotu – polegających czy to na zaciąganiu zobowiązań bez pokrycia, czy to na bezprawnym uchylaniu się od spełnienia zobowiązań. Nazbyt wielu uczestników obrotu uważa bowiem trudne czasy za świetną okazję, by przerzucić ryzyko prowadzonej działalności gospodarczej na mniej „sprytnych” kontrahentów.
Wcześniejsze wyzbycie się majątku przez dłużnika nie przekreśla szans przyszłego wierzyciela
Wierzyciel ma szansę uzyskać ochronę prawną ze skargi paulińskiej nawet wtedy, gdy dłużnik wyzbędzie się majątku, zanim powstała wierzytelność. O zamiarze pokrzywdzenia przyszłych wierzycieli świadczy już bowiem samo przewidywanie możliwości wystąpienia niewypłacalności, a więc liczenie się przez przyszłego dłużnika z niewypłacalnością wobec potencjalnych kontrahentów.
Odszkodowanie dla pokrzywdzonych przestępstwem – nie tylko od sprawcy
Możliwość pociągnięcia do odpowiedzialności odszkodowawczej osoby, która świadomie skorzystała z wyrządzonej drugiemu deliktem szkody, w praktyce może dawać poszkodowanemu jedyną szansę na choćby częściową rekompensatę. Często bowiem bezpośredni sprawca deliktu jest niewypłacalny, a ktoś inny jest „beneficjentem” czynu bezprawnego.
Co grozi za pomaganie dłużnikowi
Osobom pomagającym nieuczciwym dłużnikom w ukrywaniu składników majątku przed wierzycielami wydaje się nierzadko, że nie ponoszą w związku z tym żadnego ryzyka. Nic bardziej mylnego.
Alternatywna droga dochodzenia wierzytelności od osoby, która skorzystała ze szkody wyrządzonej drugiemu
Przepisy pozwalają dochodzić odszkodowania nie tylko od tego, kto ją bezpośrednio wyrządził, lecz także od tego, kto świadomie skorzystał z wyrządzonej drugiemu szkody (zob. art. 422 k.c.). Jednak w praktyce udowodnienie wszystkich przesłanek odpowiedzialności odszkodowawczej osoby korzystającej z cudzej szkody może być trudne.
