Pytko | Co do zasady

13 kwietnia 2023 r. weszła w życie nowelizacja tzw. specustawy jądrowej, czyli ustawy z dnia 29 czerwca 2011 r. o przygotowaniu i realizacji inwestycji w zakresie obiektów energetyki jądrowej oraz inwestycji towarzyszących. Po procesie legislacyjnym trwającym prawie dwa lata zmieniono funkcjonujące dotychczas zasady procesu inwestycyjnego dla realizacji obiektów jądrowych w Polsce, przy okazji nowelizując ustawę Prawo atomowe.

Wodór od dłuższego czasu jest wymieniany w dokumentach strategicznych Unii Europejskiej jako surowiec kluczowy dla transformacji energetycznej. Dotychczas jednak dużą przeszkodą były wysokie koszty produkcji odnawialnego wodoru. Ma to szanse zmienić inicjatywa Ursuli von der Leyen dotycząca utworzenia Europejskiego Banku Wodoru – ogłoszona 14 września 2022 r. podczas Orędzia o stanie Unii za 2022 rok, a zmaterializowana w ostatnich dniach.

13 marca 2023 r. Prezydent popisał ustawę z dnia 9 marca 2023 r. o zmianie ustawy o inwestycjach w zakresie elektrowni wiatrowych oraz niektórych innych ustaw (dalej: „nowelizacja 10H”). Minimalna odległość elektrowni wiatrowej od budynków mieszkalnych wyniesie 700 metrów (wbrew postulatom wytwórców, organizacji branżowych i znacznej części samorządów, by było to 500 metrów). Oznacza to, że wieloletnie zmagania o zliberalizowanie niesławnej zasady 10H zakończyły się połowicznym sukcesem.

21 października 2022 r. na stronach Rządowego Centrum Legislacji opublikowany został projekt ustawy o zmianie ustawy – Prawo energetyczne oraz niektórych innych ustaw, będący realizacją „Polskiej Strategii Wodorowej do roku 2030 z perspektywą do roku 2040”. Projektowana nowelizacja ma na celu stworzenie stabilnego otoczenia regulacyjnego dla rynku wodoru.

5 lipca 2022 r. opublikowany został pierwszy projekt rozporządzenia w sprawie maksymalnych ilości i wartości energii elektrycznej z odnawialnych źródeł energii, które mogą zostać sprzedane w drodze aukcji w poszczególnych następujących po sobie latach kalendarzowych 2022–2027. Po raz pierwszy takie rozporządzenie objęło swoim zakresem 6 kolejnych lat. Wynika to z nowelizacji ustawy o OZE, która była efektem podnoszonych często głosów z branży, że podawanie tych wartości z większym wyprzedzeniem czasowym pozwoli deweloperom na lepiej przygotować się do aukcji, a tym zaoferować bardziej konkurencyjne ceny.

W 2021 r. nastąpił rekordowy wzrost hurtowych cen energii (w Polsce o prawie 100%) oraz cen za uprawnienia do emisji w ramach systemu EU ETS (o około 105% w stosunku do 2020 r.). Dodatkowo gwałtowny wzrost cen rynkowych gazu (w Polsce o 470% w stosunku do roku 2020) sprawił, że w Europie powszechne stało się zjawisko ubóstwa energetycznego. Unia Europejska przedstawiła zestaw narzędzi tymczasowo łagodzących skutki wzrostu cen energii. Jednak wydarzenia ostatnich miesięcy, a w szczególności pełnoskalowa inwazja Rosji na Ukrainę pokazały, że priorytetem UE – obok zielonej transformacji – powinno stać się uniezależnienie od rosyjskich paliw kopalnych.

Rynek baterii w Europie i na świecie przechodzi rewolucyjne zmiany. Światowe Forum Ekonomiczne przewiduje, że w 2030 r. globalne zapotrzebowanie na baterie będzie 14 razy większe niż dziś. Oznacza to, że musi znacząco wzrosnąć liczba zakładów je produkujących. Unia Europejska w 2030 r. może odpowiadać za 17% zapotrzebowania globalnego rynku na baterie. Wpływa na to m.in. rozwój gospodarki cyfrowej, niskoemisyjnej mobilności czy energii odnawialnej. Ilość problemów związanych z produkcją baterii oraz nieuregulowanych jeszcze kwestii prawnych zainspirowała Komisję Europejską do zdecydowanych zmian w prawie europejskim, których skutki odczuje nie tylko cały przemysł bateryjny, ale też bezpośrednio konsumenci.

7 grudnia 2021 r. została oficjalnie ogłoszona przyjęta przez rząd Polska Strategia Wodorowa do roku 2030 z perspektywą do roku 2040. Należy przyznać, że moment jej ogłoszenia wypadł w doskonałym momencie – dużych zawirowań cenowych na rynku gazu ziemnego w Europie i coraz większych wątpliwości, czy gaz naturalny (którego Europa ma za mało) jest aby nadal rozsądnym paliwem przejściowym w dekarbonizacji gospodarki.

25 czerwca Prezes URE ogłosił wyniki aukcji na sprzedaż energii ze źródeł odnawialnych, które odbyły się na przełomie maja i czerwca 2021. Inaczej niż w ubiegłych latach, jednego dnia ukazały się wyniki wszystkich aukcji ogłoszonych w 2021 r.

Pojawiły się długo oczekiwane przepisy regulujące zasady, na jakich realizowane mają być elektrownie wiatrowe. Na stronie Rządowego Centrum Legislacji 4 maja 2021 r. ukazał się projekt ustawy o zmianie ustawy o inwestycjach w zakresie elektrowni wiatrowych, zwanej potocznie „ustawą odległościową” lub „ustawą 10H”. Jego przyjęcie może stać się impulsem dla ponownego dynamicznego wzrostu tej do niedawna najprężniej rozwijającej się gałęzi OZE w Polsce.

Rosnące koszty energii elektrycznej i uprawnień do emisji CO2 skłaniają coraz większą liczbę przedsiębiorców do rozważenia inwestycji we własne źródła wytwarzania, w tym w odnawialne źródła energii. Inwestycja taka wiąże się jednak nie tylko z koniecznością zakupu odpowiednich urządzeń i znalezienia jej wykonawcy. Wymaga też spełnienia szeregu obowiązków regulacyjnych i zapewnienia obsługi działalności operacyjnej źródła po jego oddaniu do eksploatacji.

Finansowany z budżetu państwa program Mój Prąd, dofinansowujący domowe instalacje fotowoltaiczne, w ciągu dwóch lat przyczynił się do zainstalowania ponad 220 tysięcy domowych instalacji PV. Dzięki niemu instalacja nowych mocy w źródłach fotowoltaicznych na terenie Polski gwałtownie przyspieszyła, osiągając 4,1 GW w marcu 2021 r. (na koniec 2018 r. było to jedynie 557 MW). Podobny wzrost może wkrótce dotyczyć instalacji ładowania samochodów elektrycznych, gdyż zgodnie z zapowiedziami Ministerstwa Klimatu i Środowiska od lipca 2021 r. również właściciele indywidualnych ładowarek będą mogli uzyskać dofinansowanie z Programu.