spory sądowe | Co do zasady

6 sierpnia br. opublikowana została gruntowna nowelizacja procedury cywilnej. Ustawa częściowo weszła w życie już 21 sierpnia, w większości jednak nowe przepisy są stosowane od 7 listopada. Co już można powiedzieć o nowych przepisach, czego się spodziewać, a czego obawiać?

Nowelizacja Kodeksu postępowania cywilnego wprowadza do procedury cywilnej parę technicznych usprawnień, które mogą zwiększyć efektywność i sprawność postępowań.

Skupiając się na najgłośniejszych zmianach nowelizacji Kodeksu postępowania cywilnego, można przeoczyć zmianę właściwości sądów w kilku kategoriach spraw. Tymczasem jest to fakt istotny dla wielu osób.

Wraz z nowelizacją Kodeksu postępowania cywilnego wróciło odrębne postępowanie w sprawach gospodarczych. Będzie to z pewnością istotna zmiana dla przedsiębiorców i ich pełnomocników.

Koniec fikcji doręczeń i doręczenia między pełnomocnikami w drodze elektronicznej. Nowelizacja przepisów Kodeksu postępowania cywilnego przyniosła liczne modyfikacje w przedmiocie doręczeń.

Dwa warunki muszą zostać spełnione, by spór cywilny został rozstrzygnięty sprawnie: na jak najwcześniejszym etapie sprawy trzeba precyzyjnie określić, co tak naprawdę jest pomiędzy stronami sporne, a postępowanie trzeba zaplanować tak, by się koncentrowało na tych właśnie kwestiach. Jeśli uda się to osiągnąć, strony i sąd mogą poświęcić energię oraz uwagę zagadnieniom rzeczywiście istotnym. Wzrasta szybkość i jakość rozstrzygnięcia, pewność prawa i bezpieczeństwo obrotu.

Czy nowelizacja przepisów procedury cywilnej może wpłynąć na sytuację procesową poszkodowanych w wyniku kolizji dwóch pojazdów mechanicznych?

Wniosek o zawezwanie do próby ugodowej, mający na celu polubowne załatwienie sprawy, stał się bardzo popularnym sposobem na przerwanie przedawnienia. Wpłynęła na to nieskomplikowana procedura oraz niska opłata sądowa. Jednak po wyrokach Sądu Najwyższego i podwyższeniu kosztów postępowania pojednawczego może już nie być tak łatwo.

Trybunał Sprawiedliwości UE, w odpowiedzi na pytania prejudycjalne sądów krajowych, dokonuje wykładni przepisów prawa unijnego albo orzeka o ważności tych przepisów. Wyrok w sprawie prejudycjalnej wiąże nie tylko sąd krajowy w danej sprawie. Interpretacja Trybunału (lub wyrok dotyczący ważności przepisów) odnosi skutek we wszystkich państwach członkowskich zgodnie z zasadą jednolitości i skuteczności stosowania prawa unijnego. TSUE, dokonując wykładni prawa unijnego lub oceniając ważność przepisu, dokonuje ich ze skutkiem wstecznym, a więc interpretuje albo orzeka o ważności przepisu od chwili jego wejścia w życie. Jednym z zagadnień, jakie może powstać na skutek wydania wyroku prejudycjalnego przez Trybunał, jest jego skutek wobec prawomocnych orzeczeń sądów krajowych, które wydane zostały w oparciu o przepisy unijne poddane następnie ocenie TSUE.

Kodeks postępowania cywilnego umożliwia wzruszenie prawomocnego wyroku i ponowne przeprowadzenie postępowania co do istoty sprawy. Służy temu skarga o wznowienie postępowania, która podlega charakterystycznym rygorom i jest dopuszczalna wyłącznie w przypadkach wskazanych w ustawie. Jednak i w tym wypadku szczególne ustawowe rygory pozostawiają pole do różnych interpretacji, a wątpliwości rozstrzyga Sąd Najwyższy.

Jedną z wielu zmian, które wprowadziła ostatnio opublikowana nowelizacja Kodeksu postępowania cywilnego, jest opłata od wniosku o uzasadnienie orzeczenia (wyroku, postanowienia) lub zarządzenia. Opłata ta dotyczy już wniosków, które są składane od 21 sierpnia br.

6 sierpnia 2019 r. została ogłoszona nowelizacja Kodeksu postępowania cywilnego i innych ustaw. Znaczna część zmian wejdzie w życie 7 listopada 2019 r., jednak dla niektórych przepisów przewidziano 14-dniowy okres vacatio legis. Oznacza to, że od 21 sierpnia br. strony postępowania cywilnego zawieszonego wcześniej na ich zgodny wniosek mają maksymalnie pół roku na podjęcie sprawy. Dla stron postępowań, którym nie można było nadać biegu z określonych względów formalnych, termin ten jest jeszcze krótszy i wynosi maksymalnie 3 miesiące. Niepodjęte w tym czasie postępowania zostaną umorzone, co może doprowadzić nawet do utraty roszczenia.