Z czym muszą się zmierzyć ubezpieczyciele w obliczu pandemii Covid-19? | Co do zasady

Niestabilna sytuacja ekonomiczna związana z pandemią Covid-19 wpływa także na branżę ubezpieczeniową. Uzależniony od zjawisk i trendów globalnych rynek ubezpieczeń będzie musiał w najbliższym czasie zmierzyć się z nową rzeczywistością gospodarczą, wypracować odpowiednie rozwiązania dla klientów i przygotować się na ochronę przed roszczeniami.

Tendencje na rynkach zagranicznych wskazują, że działania ubezpieczycieli związane z wypłatą roszczeń z tytułu polis ubezpieczeniowych podyktowane będą nie tylko treścią umów i interpretacją postanowień umownych dotyczących zakresu odpowiedzialności ubezpieczyciela, ale również oczekiwaniami rynku.

Tendencje na rynkach międzynarodowych

W Wielkiej Brytanii pojawiają się już pierwsze pozwy zbiorowe przeciwko ubezpieczycielom. Klienci domagają się pokrycia kosztów związanych z przerwą w działalności gospodarczej, pomimo że zdarzenia związane z pandemią są w większości przypadków wyłączone z zakresu ochrony ubezpieczeniowej.

Jak wskazują specjaliści na brytyjskim rynku ubezpieczeniowym, pomimo że bezpośrednia ekspozycja ubezpieczycieli na koszt związany z epidemią jest ograniczona, kwoty potencjalnych roszczeń ubezpieczonych mogą być wysokie. W opinii cytowanych przez Financial Times przedstawicieli Hiscox Ltd. (ubezpieczyciela notowanego na londyńskiej giełdzie papierów wartościowych) skala potencjalnych roszczeń związanych z Covid-19 może przekroczyć 150 mln dolarów. Cytowana w tym samym artykule Beazley PLC (londyńska grupa ubezpieczeniowa) szacuje koszt takich roszczeń na 170 mln dolarów. Czas będzie tu działał na niekorzyść ubezpieczycieli. Jeśli pandemia potrwa dłużej niż 6 miesięcy, wysokość roszczeń może znacznie wzrosnąć.

Rząd brytyjski prowadzi rozmowy z ubezpieczycielami w celu wypracowania antykryzysowych rozwiązań. Tematem rozmów jest wprowadzenie procedur arbitrażowych do rozwiązywania sporów wynikających z polis ubezpieczeniowych oraz wsparcie brytyjskiego rzecznika ds. usług finansowych (ang. Financial Ombudsman Service). Takie podejście może stanowić alternatywę dla tradycyjnej drogi sądowej i przyśpieszyć wypłacanie roszczeń.

Również na rynku amerykańskim pojawia się coraz więcej sporów sądowych związanych z pandemią. Przykładem są pozwy przeciwko operatorom statków wycieczkowych, np. Celebrity Cruises. Spory te inicjowane są przez pasażerów oraz załogi statków, którzy zarzucają operatorom liczne zaniedbania, które doprowadziły do narażenia załogi i pasażerów na zarażenie koronawirusem. Co ważne, w takie spory mogą zostać zaangażowani ubezpieczyciele.

Wydaje się jednak, że amerykańska branża ubezpieczeniowa może znaleźć wsparcie przed lawinowo rosnącą liczbą roszczeń. Rząd amerykański postuluje ograniczenie odpowiedzialności ubezpieczycieli nie tylko w zakresie roszczeń odszkodowawczych, ale również w zakresie roszczeń zgłaszanych przez przedsiębiorców z tytułu przerwy w działalności.

Z kolei w Austrii przygotowywany jest pozew zbiorowy przeciwko kurortowi Ischgl w tyrolskich Alpach, w którym w marcu tego roku pojawiło się wiele zarażeń koronawirusem. Pomimo zagrożenia epidemią ośrodek narciarski nie został zamknięty. Zdaniem Austriackiego Stowarzyszenia Konsumentów pozew może dotyczyć przynajmniej 2500 osób.

Wraz z rosnącą liczbą sporów przeciwko przedsiębiorcom rośnie także ryzyko zgłoszenia roszczeń odszkodowawczych przeciwko ubezpieczycielom. Wydaje się, że przedsiębiorcy, przeciwko którym pojawią się podobne pozwy zbiorowe, będą musieli zmierzyć się z problemem wykazania, że to nie na nich spoczywa odpowiedzialność za konkretne przypadki zarażeń. Ponadto przynajmniej część z nich nie będzie mogła liczyć na ochronę z polisy ubezpieczeniowej w przypadku zawarcia ugody.

Rekomendacje Europejskiego Organu Nadzoru Ubezpieczeń i Pracowniczych Programów Emerytalnych (EIOPA)

Jak wskazuje EIOPA – niezależny organ stanowiący część Europejskiego Systemu Nadzoru Finansowego i działający w ścisłej współpracy z krajowymi organami nadzoru – zgodnie z dyrektywą 2009/138/WE¹ europejskie zakłady ubezpieczeń mają obowiązek posiadać wystarczające dopuszczalne środki własne na pokrycie swojego kapitałowego wymogu wypłacalności. Kapitałowy wymóg wypłacalności (oparty na ocenie ryzyka) umożliwia zakładom ubezpieczeń pokrycie znacznych strat i gwarantuje ubezpieczającym i beneficjentom realizację wymagalnych płatności.

EIOPA przedstawia również rekomendacje dla ubezpieczycieli i ich pośredników w sprawie działań podejmowanych na rzecz złagodzenia wpływu pandemii Covid-19 dla konsumentów. W szczególności zaleca:

• przekazywać konsumentom jasne i aktualne informacje na temat ich praw wynikających z zawartych umów,
• uczciwie traktować konsumentów i precyzyjnie się z nimi komunikować,
• informować konsumentów o wprowadzonych przez ubezpieczycieli i pośredników środkach awaryjnych mających zapewnić ciągłość działania oraz o tym, jak te środki mogą wpłynąć na zawarte przez nich umowy i świadczone przez ubezpieczycieli usługi,
• stosować wymogi dotyczące nadzoru i zarządzania produktem ubezpieczeniowym w sposób ciągły, biorąc pod uwagę wpływ pandemii Covid-19, a tam, gdzie to niezbędne, przeprowadzić przegląd produktu,
• brać pod uwagę interesy konsumentów i wykazywać się elastycznością względem nich tam, gdzie jest to uzasadnione i praktycznie wykonalne. Chodzi m.in. o elastyczność w zakresie terminów i procedur, tak by umożliwić konsumentom zachowanie ochrony ubezpieczeniowej, która w przeciwnym wypadku by wygasła.

Wnioski

Obecnie nie sposób jeszcze przewidzieć, jakie koszty poniesie branża ubezpieczeniowa w związku z pandemią oraz ile będzie postępowań z nią związanych. Cytowani przez Financial Times specjaliści przewidują, że na globalnym rynku ubezpieczeń wartość tych postępowań może sięgnąć nawet 40 miliardów dolarów.

Ubezpieczyciele powinni zatem nie tylko zadbać o ciągłość świadczenia usług klientom, ale też upewnić się, czy są przygotowani na prowadzenie procesów oraz na zarządzanie nimi w zmieniających się warunkach zarówno rynkowych, jak i społecznych.

dr Marta Kozłowska, adwokat, Karolina Kozłowska, praktyka postępowań sądowych i arbitrażowych kancelarii Wardyński i Wspólnicy