spory sądowe | Co do zasady

Ostatnie nowelizacje procedury cywilnej (szczególnie ta z lipca 2019 r.) spowodowały liczne wątpliwości, jak interpretować postanowienia Kodeksu postępowania cywilnego, w szczególności dotyczące doręczeń sądowych, uzasadniania orzeczeń i ich zaskarżania. Niektóre z tych niejasności przyniosły wiele problemów stronom postępowań oraz pełnomocnikom procesowym. Niewłaściwe zastosowanie przepisów może mieć bowiem surowe konsekwencje i doprowadzić nawet do przegrania sprawy z przyczyn formalnych. Część wątpliwości dotyczących uzasadnień wyjaśnił ostatnio Sąd Najwyższy.

Już od czterech lat obowiązują znowelizowane przepisy dotyczące odpowiedzialności solidarnej inwestora wobec podwykonawców robót budowlanych, które – pod hasłem „ułatwienia dochodzenia wierzytelności” – zaostrzyły wymogi formalne dla podwykonawców chcących dochodzić zapłaty bezpośrednio od inwestora. Niestety nie poszła za tym zmiana praktyki branżowej, gdyż do formalnego zgłoszenia podwykonawcy – z różnych przyczyn – często nie dochodzi. Czy sytuacja niezgłoszonych podwykonawców jest beznadziejna?

W toku sporu budowlanego strony postępowania, aby wykazać określone fakty, najczęściej wnoszą o przeprowadzenie dowodu nie tylko z dokumentów, ale również zgłaszają liczne wnioski dowodowe o przesłuchanie świadków. Jednak – zdaniem ustawodawcy – dowód z zeznań świadków wpływa na przewlekłość i kosztowność postępowań sądowych, a także umożliwia manipulacje procesowe. Ustawodawca ograniczył zatem prowadzenie dowodu z zeznań świadków w postępowaniu gospodarczym, co wpłynęło na codzienną praktykę przedsiębiorców.
 

Inwestor i generalny wykonawca ponoszą solidarną odpowiedzialność za wynagrodzenie podwykonawców. Nie oznacza to jednak automatycznie, że postanowienia umowy łączącej podwykonawcę i generalnego wykonawcę będą miały bezpośrednie zastosowanie do inwestora. Szczególnym postanowieniem jest zapis na sąd polubowny wyznaczający sposób dochodzenia wierzytelności. Jeśli generalny wykonawca i podwykonawca umówili się na arbitraż, czy podwykonawca może pozwać inwestora także w arbitrażu, czy powinien szukać ochrony przed sądem powszechnym?

Kryzys związany z pandemią COVID-19 wymusił na polskim ustawodawcy wprowadzenie niestandardowych rozwiązań legislacyjnych, których celem było nie tylko przeciwdziałanie negatywnym skutkom gospodarczym, ale także wsparcie społeczeństwa na wybranych płaszczyznach życia. Dostrzegając istotne zagrożenie związane ze świadczeniem usług zdrowotnych na rzecz pacjentów z zakażeniem wirusem SARS-CoV-2 lub podejrzeniem takiego zakażenia, Minister Zdrowia zdecydował o wprowadzeniu kompensaty dla personelu medycznego wypłacanej na podstawie jego polecenia skierowanego do Narodowego Funduszu Zdrowia.

Od sierpnia 2019 r. znacznie wzrosła opłata od wniosku o udzielenie zabezpieczenia roszczeń pieniężnych (np. o zapłatę określonej kwoty) składanego przed wytoczeniem powództwa. Zamiast 100 zł wynosi ona obecnie 1/4 opłaty należnej od pozwu o to roszczenie (maksymalnie 50 000 zł). Pod pewnymi warunkami opłatę od wniosku o zabezpieczenie zalicza się wprawdzie na poczet opłaty należnej od pisma wszczynającego postępowanie (pozwu). Przepisy dające taką możliwość mogą jednak rodzić problemy interpretacyjne i w efekcie konieczność poniesienia dodatkowych kosztów.

Sąd Najwyższy przedstawił do rozstrzygnięcia swojemu powiększonemu składowi zagadnienia prawne dotyczące zawezwania do próby ugodowej jako czynności prowadzącej do przerwania biegu przedawnienia roszczenia.

W wyroku z 26 kwietnia 2019 r. (V CSK 80/18) Sąd Najwyższy uznał, że nie jest sprzeczne z naturą umowy o roboty budowlane uzależnienie wypłaty wynagrodzenia od braku wad przedmiotu zamówienia. Za dopuszczalne należy więc przyjąć postanowienia stron o zapłacie dopiero po uzyskaniu bezusterkowego protokołu odbioru robót. Przy czym takie zastrzeżenia w ocenie Sądu Najwyższego mogą także znaleźć się w samej treści protokołu odbioru. Sąd Najwyższy zaaprobował bowiem możliwość powoływania się przez strony na dokonane zastrzeżenia w protokole odbioru stanowiące dodatkowe w stosunku do umowy postanowienia.

Sąd Najwyższy w wyroku dotyczącym odszkodowania z umowy ubezpieczenia przesądził, że nieważne jest postanowienie niekorzystne dla jednej ze stron umowy ubezpieczenia, które wprowadził ubezpieczyciel jako kontrahent o silniejszej pozycji kontraktowej, kształtujący jednostronnie ogólne warunki ubezpieczenia.

Czym się różni sądownictwo Białorusi, Ukrainy, Rosji, Łotwy, Litwy i Polski? Jak można wyegzekwować zadłużenie od dłużników z tych państw? 27 sierpnia 2020 r. odbyła się konferencja Law2Law Litigation, podczas której eksperci z sześciu państw regionu omówili specyfikę systemów sądowych swoich państw i przedstawili rozwiązania istotne dla biznesu w działalności transgranicznej. Jaki status w Polsce mają orzeczenia sądowe naszych wschodnich sąsiadów?

W ostatnim czasie Sąd Najwyższy wydał kilka orzeczeń dotyczących instytucji potrącenia (art. 498 k.c.), które potwierdziły dotychczasową linię orzecznictwa i wypracowaną praktykę w obrocie prawnym i gospodarczym. Zmieniły się też przepisy dotyczące podnoszenia zarzutu przedawnienia w postępowaniu cywilnym.

Nowelizacja Kodeksu postępowania cywilnego, która weszła w życie 7 listopada 2019 r., zmieniła niektóre przepisy dotyczące wymogów formalnych pism procesowych i skutków ich niezachowania. Surowe zasady, niejasności co do właściwego sposobu usuwania braków formalnych oraz różna praktyka sądowa mogą skutkować ostatecznym zwrotem pisma i przegraniem sprawy z pozornie błahych przyczyn. Pełnomocnicy profesjonalni powinni więc zachować szczególną ostrożność.