Mirella Lechna-Marchewka | Co do zasady

W drugim odcinku podcastu Anna Prigan i Mirella Lechna-Marchewka rozmawiają o obowiązku informacyjnym stron umowy o zamówienie publiczne w związku z Covid-19.

Wejście w życie nowej ustawy p.z.p. jest coraz bliżej, prace nad naszym Komentarzem Żywym również postępują, a dodatkowo realia rynku zamówień publicznych ewoluują i wciąż się zmieniają w związku z nową rzeczywistością, w jakiej funkcjonujemy. Są więc nowe regulacje i nowe problemy praktyczne, które rodzą coraz to nowe pytania. Odpowiadamy na nie w naszym nowym cyklu „PZP na żywo”.

Krajowa Izba Odwoławcza stoi na straży efektywności przepisów, które gwarantują przejrzysty i niedyskryminacyjny dostęp do zamówień publicznych na terenie UE. Państwa członkowskie mają obowiązek zagwarantować wykonawcom rozpatrzenie środków odwoławczych w sprawach o udzielenie zamówienia publicznego, co jednoznacznie wynika z dyrektywy Rady z dnia 21 grudnia 1989 r. nr 89/665/EWG w sprawie koordynacji przepisów ustawowych, wykonawczych i administracyjnych odnoszących się do stosowania procedur odwoławczych w zakresie udzielania zamówień publicznych na dostawy i roboty budowlane.

Pandemia koronawirusa już wpływa na sytuację wykonawców realizujących przedsięwzięcia inwestycyjne i inne umowy zawarte w reżimie prawa zamówień publicznych, a w związku z dynamicznym rozwojem sytuacji istnieje ryzyko, że negatywne konsekwencje będą coraz dalej idące. Obecna sytuacja ma wpływ nie tylko na realizację umów, ale też na toczące się i przyszłe postępowania o zamówienie publiczne.

W sporach na tle wykonywania umów o zamówienie publiczne praktycznie nie zawiera się ugód. Dostrzegł to ustawodawca i zaproponował w ustawie z dnia 11 września 2019 r. Prawo zamówień publicznych regulację o alternatywnych metodach rozwiązywania sporów, widząc w niej szansę na dobrowolne i zadowalające obie strony kończenie konfliktów.

Udzielenie zamówienia typu in-house, które spełnia warunki określone w art. 12 ust. 1 lit. a) – c) dyrektywy 2014/24, nie jest samo w sobie zgodne z prawem Unii – orzekł Trybunał Sprawiedliwości Unii Europejskiej w wyroku z 3 października 2019 r. w sprawie o sygnaturze C-285/18 Kauno miesto savivaldybè i Kauno miesto savivaldybès administracija, przy udziale UAB „Irgita” i UAB „Kauno švara”. Nie jest to jednak orzeczenie kontrowersyjne ani nie zmienia wypracowanych przez lata zasad wyłączenia zamówień wewnętrznych z reżimu zastosowania dyrektyw zamówieniowych. Daje jednak wykonawcom dodatkowy argument w eliminowaniu decyzji zamawiających, które ci podejmują z pominięciem zasad podstawowych, jak zasada przejrzystości.

Zgodnie z nowym projektem ustawy Prawo zamówień publicznych w przypadku sporu powstałego na tle realizacji umowy o zamówienie publiczne polubownym rozwiązaniem sporu będzie zajmował się Sąd Polubowny przy Prokuratorii Generalnej RP. Takie uregulowanie budzi jednak pewne wątpliwości prawne.

Zmiana podmiotowa umowy zawartej w trybie ustawy Prawo zamówień publicznych jest możliwa, jeśli zamawiający w ogłoszeniu o zamówieniu jednoznacznie przewidział możliwość dokonania takiej zmiany i określił warunki takiej zmiany. Ciekawym zagadnieniem w praktyce zakupów publicznych jest to, czy za klauzulę przeglądową dopuszczającą zmianę podmiotową może być uznane postanowienie umowne zawierające upoważnienie dla zamawiającego do powierzenia wykonania umowy osobie trzeciej (tzw. wykonanie zastępcze).

Jeśli bank odmawia finansowania zamówienia na dostawę taboru kolejowego (lub innych przedmiotów zamówienia) udzielanego zgodnie z zasadą konkurencyjności z uwagi na brak możliwości ustanowienia zabezpieczenia rzeczowego w Polsce, zamawiający powinien udzielić zamówienia na dostawę wraz z finansowaniem.

Uzasadnienie do projektu nowej ustawy Prawo zamówień publicznych wskazuje na konieczność zwiększenia przejrzystości i spójności krajowej regulacji, uznając dyrektywy zamówieniowe za już wdrożone do polskiego porządku prawnego. Jednak efekt tzw. małej nowelizacji z 2016 r. od początku nie był zadowalający. Stąd w projekcie pojawiają się liczne nowości, dla których uzasadnieniem jest konieczność odzwierciedlenia w ustawie regulacji z dyrektyw zamówieniowych.

Jeżeli oferta jest podpisywana z wykorzystaniem kwalifikowanego certyfikatu, który jest umieszczony na zaufanej liście, instytucje zamawiające nie mogą stosować dodatkowych wymogów mogących utrudnić oferentom korzystanie z tych podpisów – tyle dyrektywa w sprawie zamówień publicznych z 26 lutego 2014 r. Niestety Krajowa Izba Odwoławcza ma w tej kwestii odmienne zdanie.

Nie powiódł się plan PKP PLK S.A., zgodnie z którym spółka miała zawrzeć umowy ramowe na potrzeby realizacji tzw. wykonania zastępczego. Krajowa Izba Odwoławcza zakwestionowała SIWZ do umowy ramowej, zarzucając, że nie określono w nim zakresu przedmiotu zamówienia.