dr Kinga Ziemnicka | Co do zasady

W poprzednich artykułach przedstawiliśmy korzyści z utworzenia fundacji rodzinnej, dopuszczalny dla fundacji zakres działalności gospodarczej oraz kwestie podatkowe. Pora na prawa i obowiązki osób zaangażowanych w funkcjonowanie fundacji. Fundacja rodzinna działa przez swoje organy (zarząd, radę nadzorczą i zgromadzenie beneficjentów), ale nie mogłaby powstać i funkcjonować bez fundatora i beneficjentów. Ustawa o fundacji rodzinnej reguluje zadania i uprawnienia wszystkich tych podmiotów, dając fundatorowi stosunkowo szeroki zakres swobody w kształtowaniu w statucie zasad funkcjonowania organów fundacji. To pozwala dostosować te zasady do indywidualnych potrzeb, zapewniając elastyczność dla działań fundacji i realizacji jej celów.

Fundacja rodzinna, jak każda inna forma prawna, może wiązać się również z ryzykiem, że zarządzanie majątkiem zostanie przekazane osobom niekompetentnym, fundacja będzie działać w sposób sprzeczny z wyznaczonym celem lub interesem swoich beneficjentów albo będzie prowadzić działalność gospodarczą w zakresie, który nie jest dozwolony dla fundacji rodzinnej. Ustawodawca zapewnił jednak określone narzędzia, które pozwalają zapobiegać takim sytuacjom.

Ustawa, która wejdzie w życie 22 maja 2023 r., wprowadza fundację rodzinną jako nową osobę prawną służącą gromadzeniu mienia i zarządzaniu majątkiem zgodnie z wolą fundatora oraz spełnianiu świadczeń na rzecz jej beneficjentów. Cele fundacji rodzinnej są zatem inne niż w przypadku dotychczasowych fundacji, będących pozarządowymi organizacjami działającymi dla pożytku publicznego, a nie dla zysku. Poniżej przedstawiamy główne zalety fundacji rodzinnej, które pokazują, że ta forma prawna może służyć zróżnicowanym celom.

Przedstawicielstwo fundacji zagranicznej, obok fundacji i spółki non-profit, jest jedną z form prawnych, za których pośrednictwem można prowadzić działalność dobroczynną w Polsce. Jednak ze względu na ograniczoną regulację prawną funkcjonowanie przedstawicielstw fundacji w polskim prawie nie jest do końca jasne. Temat jest o tyle aktualny, że z chwilą wybuchu wojny w Ukrainie wiele fundacji zagranicznych, chcąc działać na terenie Polski, zgłosiło potrzebę otworzenia tutaj swoich przedstawicielstw. Wcześniej przedstawicielstwa fundacji zagranicznych były stosunkowo mało popularne, gdyż nie było większej potrzeby ich tworzenia.

Ustawa o lasach z 28 września 1991 r. w istotny sposób ingeruje w obrót gruntami leśnymi. Pojawia się zatem pytanie, w przypadku jakich czynności prawnych powodujących przeniesienie własności gruntów leśnych Skarbowi Państwa przysługują uprawnienia pozwalające na nabycie tych gruntów.

Nowelizacja Kodeksu spółek handlowych wprowadza szereg istotnych zmian dla spółek kapitałowych, przede wszystkim dla spółek funkcjonujących w ramach holdingów. W związku z tym pojawia się pytanie, czy spółki kapitałowe powinny dostosować swoje dokumenty korporacyjne do tych zmian.

Wśród wielu problemów, z jakimi muszą zmierzyć się teraz przedsiębiorcy, jest sprawne zarządzanie i podejmowanie decyzji w sytuacji, kiedy członkowie organów spółki z różnych względów nie mogą osobiście pojawić się w jej siedzibie. Technika zapewnia oczywiście sprawną komunikację, ale możliwość podejmowania zdalnie uchwał przez organy spółek kapitałowych w niektórych sytuacjach była dyskusyjna.

Zagadnieniem, które nurtuje obecnie przedsiębiorców, jest problem rozliczeń pomiędzy nimi wynikający z niezawinionej niemożliwości spełnienia świadczenia. Jest to sfera, która może wymagać interwencji ustawodawcy, jeżeli obecne regulacje okażą się niewystarczające.

Wiele sektorów gospodarki zostało sparaliżowanych. Problemem jest nie tylko zamknięcie lub ograniczenie dostępu do szeregu usług, ale również nieobecność pracowników z powodu choroby, kwarantanny lub opieki nad dziećmi. W konsekwencji przedsiębiorcy nie mogą prowadzić normalnej działalności albo realizować zobowiązań na czas. Brak dostaw od jednego przedsiębiorcy często automatycznie przekłada się na niemożliwość realizacji zleceń przez jego kontrahentów. W ten sposób zatory rozprzestrzeniają się na całą gospodarkę. Czekamy na rozwiązania systemowe, które pozwolą przetrwać polskim przedsiębiorcom. Zanim jednak się pojawią, warto przyjrzeć się regulacjom, które mamy obecnie.

W sprawozdaniach finansowych spółek wśród kapitałów własnych często występuje pozycja „kapitał z aktualizacji wyceny”. Jest to szczególny rodzaj kapitału, który powstaje na skutek zmiany wyceny określonych składników aktywów spółki na zasadach określonych w ustawie o rachunkowości. Pojawia się zatem pytanie o możliwe przepływy kapitałowe, czy – inaczej to ujmując – o dopuszczalne przesunięcia pomiędzy kapitałem z aktualizacji wyceny a pozostałymi kapitałami w spółce.

Proces poprzedzający wypłatę przez spółkę dywidendy, jakkolwiek mocno sformalizowany, jest dobrze znany zainteresowanym podmiotom i nie nastręcza wielu trudności. Należy jednak zachować czujność, bowiem uchybienie ustawowym wymogom może mieć dotkliwe konsekwencje, zwłaszcza że o błąd nietrudno za sprawą zmieniających się przepisów.

Jak orzekł Trybunał Sprawiedliwości UE, zgodnie z unijną zasadą swobody przedsiębiorczości przeniesienie statutowej siedziby polskiej spółki kapitałowej za granicę w ramach EOG nie może być uzależnione od przeprowadzenia postępowania likwidacyjnego w kraju (C-106/16, Polbud).