ochrona wierzycieli | Co do zasady

Jeśli w stosunku do właściciela wynajmowanej bądź dzierżawionej nieruchomości wszczęto postępowanie egzekucyjne lub upadłościowe, umowa najmu lub dzierżawy może zostać przedwcześnie wypowiedziana przez zarządcę bądź syndyka. Zapłacony z góry czynsz najmu lub dzierżawy zostanie wówczas uznany za bezskuteczny. Jak się zabezpieczyć, zawierając umowę najmu lub dzierżawy z właścicielem będącym w złej kondycji finansowej?

Osobom pomagającym nieuczciwym dłużnikom w ukrywaniu składników majątku przed wierzycielami wydaje się nierzadko, że nie ponoszą w związku z tym żadnego ryzyka. Nic bardziej mylnego.

Przepisy pozwalają dochodzić odszkodowania nie tylko od tego, kto ją bezpośrednio wyrządził, lecz także od tego, kto świadomie skorzystał z wyrządzonej drugiemu szkody (zob. art. 422 k.c.). Jednak w praktyce udowodnienie wszystkich przesłanek odpowiedzialności odszkodowawczej osoby korzystającej z cudzej szkody może być trudne.

Jedną z najczęstszych form uchylania się przez dłużników od wykonania zobowiązań wobec wierzycieli jest dokonywanie czynności (np. darowania) prowadzących do zbycia posiadanych składników majątku na rzecz członków rodziny lub osób trzecich (często podstawionych). Wierzyciel nie jest tu jednak bezbronny.

Sąd Najwyższy przyjął, że w wyjątkowych wypadkach zachowanie wierzyciela w postępowaniu egzekucyjnym będzie stanowić nadużycie prawa, uzasadniające pozbawienie tytułu wykonawczego wykonalności. Niewłaściwa postawa wierzyciela może więc uniemożliwić wyegzekwowanie należności zasądzonej prawomocnym orzeczeniem sądowym.

O odpowiedzialności za „pranie pieniędzy” w przypadku osób pomagających w działaniach nieuczciwych dłużników podejmowanych na szkodę wierzycieli.

Sąd Najwyższy stosunkowo rzadko wydaje orzeczenia dotyczące odpowiedzialności odszkodowawczej tego, kto świadomie skorzystał z wyrządzonej drugiemu szkody (czyli świadomie skorzystał z cudzego czynu niedozwolonego popełnionego na szkodę osoby trzeciej). Tym bardziej warto analizować jego wypowiedzi, gdyż można z nich wiele wyczytać na ten temat możliwości zastosowania i upowszechnienia tej instytucji.

Niespełna dwa tygodnie temu na biurko prezydenckie trafił tekst ustawy z dnia 13 kwietnia 2018 roku o zmianie ustawy – Kodeks cywilny oraz niektórych innych ustaw. Stała się ona przedmiotem dyskusji, bowiem zakłada skrócenie ogólnych terminów przedawnienia roszczeń oraz zmiany w zakresie możliwości dochodzenia roszczeń przez przedsiębiorców przeciwko konsumentom po upływie terminu przedawnienia. Do tego dochodzi zmiana w zakresie postępowania egzekucyjnego, która wpłynie na możliwość zajęcia rachunku bankowego dłużnika drogą elektroniczną.

W różnego typu transakcjach finansowania zdarza się, że jednym z istotnych aktywów kredytobiorcy jest portfolio wierzytelności – np. wynikających z umów najmu (gdy mamy do czynienia z finansowaniem centrów handlowych) czy z umów pożyczek (gdy działalność kredytobiorcy opiera się na ich udzielaniu). Kredytodawca, szukając efektywnego zabezpieczenia swoich wierzytelności, często wymaga więc w takiej sytuacji ustanowienia zabezpieczenia na takim portfelu.

W Sejmie rozpoczęto prace nad projektem nowelizacji Kodeksu postępowania cywilnego. Zakładane zmiany w istotny sposób wpłyną na pozycję wierzyciela, któremu udzielono zabezpieczenia roszczeń pieniężnych, a także na efektywność postępowania egzekucyjnego.

Akt notarialny, w którym dłużnik poddaje się egzekucji na zabezpieczenie roszczeń obligatariuszy, musi zawierać zindywidualizowane oznaczenie takich obligatariuszy. Niedopuszczalne jest określenie uprawnionych obligatariuszy w sposób ogólny, jako każdoczesnych obligatariuszy z tytułu danych obligacji emitenta (III CZP 10/17).

Złożenie nieprawdziwego oświadczenia o stanie zobowiązań podatkowych sprzedawanej spółki może skończyć się koniecznością pokrycia strat kupującego, nawet jeśli od transakcji minęło już kilka lat.