dr Radosław Wiśniewski | Co do zasady

Fundacja rodzinna, jak każda inna forma prawna, może wiązać się również z ryzykiem, że zarządzanie majątkiem zostanie przekazane osobom niekompetentnym, fundacja będzie działać w sposób sprzeczny z wyznaczonym celem lub interesem swoich beneficjentów albo będzie prowadzić działalność gospodarczą w zakresie, który nie jest dozwolony dla fundacji rodzinnej. Ustawodawca zapewnił jednak określone narzędzia, które pozwalają zapobiegać takim sytuacjom.

Ustawa, która wejdzie w życie 22 maja 2023 r., wprowadza fundację rodzinną jako nową osobę prawną służącą gromadzeniu mienia i zarządzaniu majątkiem zgodnie z wolą fundatora oraz spełnianiu świadczeń na rzecz jej beneficjentów. Cele fundacji rodzinnej są zatem inne niż w przypadku dotychczasowych fundacji, będących pozarządowymi organizacjami działającymi dla pożytku publicznego, a nie dla zysku. Poniżej przedstawiamy główne zalety fundacji rodzinnej, które pokazują, że ta forma prawna może służyć zróżnicowanym celom.

Od 1 marca 2023 r. na zagospodarowanym przez deweloperów rynku mieszkaniowym będą mogły zacząć działać kooperatywy mieszkaniowe. Tego dnia wejdą w życie przepisy wprowadzające ramy ich działalności oraz przewidujące zachęty do realizacji tego typu oddolnych inicjatyw budownictwa.

Rządowy projekt reformy prawa użytkowania wieczystego koncentruje się na zmianie zasad i sposobu ustalania ceny sprzedaży nieruchomości jej użytkownikowi wieczystemu. Poza tym użytkownikom wieczystym przyznaje się roszczenie o nabycie użytkowanej nieruchomości. Wszystko to wpisuje się w proces stopniowej eliminacji użytkowania wieczystego.

Obowiązująca od 1 lipca 2022 r. nowa ustawa deweloperska rozszerza zakres bankowej kontroli przedsięwzięcia deweloperskiego przed wypłaceniem deweloperowi środków należnych za dany etap inwestycji. Przepisy nie są jednak precyzyjne i nie wiadomo, czy bank musi powtórzyć kontrolę, gdy nabywca z opóźnieniem wpłacił środki na otwarty mieszkaniowy rachunek powierniczy.
 

16 września 2021 r. wejdą w życie znowelizowane w dniu 11 sierpnia 2021 r. przepisy Kodeksu postępowania administracyjnego dotyczące limitów czasowych dla stwierdzania nieważności decyzji administracyjnych lub stwierdzania ich wydania z naruszeniem prawa. Warto określić skutki tej nowelizacji, tym bardziej że jej rzeczywiste konsekwencje są bezpodstawnie negowane w zapowiedziach przedstawicieli najwyższych władz państwowych.

Często przyjmuje się, że zachowek należy się uprawnionym tylko wtedy, gdy do dziedziczenia dochodzi na podstawie testamentu. Jednak przepisy Kodeksu cywilnego nie wykluczają możliwości ubiegania się o zachowek przy dziedziczeniu z ustawy. Dotyczy to przede wszystkim sytuacji, w których spadkodawca jeszcze za życia rozporządził istotnymi składnikami swojego majątku pod tytułem darmym lub uczynił je przedmiotem zapisu windykacyjnego.

20 października 2020 r. zaczęły obowiązywać zmienione przepisy dotyczące roszczeń dotychczasowych właścicieli wynikających z tzw. dekretu warszawskiego. W ich efekcie jedyną w praktyce dopuszczalną formą reprywatyzacji w Warszawie będzie odszkodowanie dochodzone na drodze skomplikowanego, czasochłonnego i kosztownego postępowania sądowego, zaś istotna część roszczeń zostanie wygaszona bez odszkodowania.

W wyrokach z 22 maja 2019 r. WSA w Warszawie po raz pierwszy tak szeroko odniósł się do przesłanki posiadania z dekretu warszawskiego. Potwierdził, że dotyczyła ona jedynie następców prawnych dotychczasowego właściciela nieruchomości i stanowiła warunek skuteczności złożenia wniosku dekretowego, a nie jego pozytywnego rozpatrzenia. Przesłanka ta po 1946 r. stała się nieistotna.

Oceniając powojenną sytuację prawną budynków posadowionych na gruntach objętych działaniem dekretu warszawskiego, eksponuje się obecnie okoliczności faktyczne związane z wojennymi zniszczeniami budynków oraz trwaniem postępowań dekretowych. Ma to na celu pozbawienie lub ograniczenie praw właścicielskich do tzw. budynków piątkowych. Tymczasem konstrukcja budynku dekretowego jest wyrafinowanym konceptem prawnym, przy którego ocenie należy uwzględniać ówcześnie obowiązujące przepisy i orzecznictwo.

Pod koniec listopada 2018 r. do Sejmu wpłynął projekt nowelizacji przepisów dotyczących komisji do spraw reprywatyzacji nieruchomości warszawskich oraz przepisów zawierających nowe przesłanki odmownego rozpatrzenia tzw. wniosków dekretowych. Przyjęcie tych regulacji stanowiłoby kolejny etap wygaszania roszczeń dawnych właścicieli nieruchomości warszawskich. Jednocześnie ustawodawca nie podejmuje żadnych realnych prac nad rzeczywistymi przepisami reprywatyzacyjnymi, do czego wielokrotnie zobowiązywał go Trybunał Konstytucyjny.

W mediach podnosi się, że dzięki procedowanej w Kongresie USA ustawie JUST ACT organizacje żydowskie będą domagać się odszkodowań za tzw. mienie bezdziedziczne i dochodzić innych roszczeń wynikających z Deklaracji Terezińskiej z 2009 r. O ile takie obawy nie mają nic wspólnego z rzeczywistością, o tyle warto pochylić się nad samą Deklaracją i stanem jej realizacji w Polsce.