Radosław Wasiak | Co do zasady

25 września 2024 r. opublikowano zapowiadany od niemal roku projekt zmiany ustawy o inwestycjach w zakresie elektrowni wiatrowych. Zgodnie z ministerialnymi zapowiedziami i oczekiwaniami rynku poprzednia nowelizacja (z 9 marca 2023 r.) uznana została za niewystarczającą w kontekście przyśpieszenia rozwoju lądowej energetyki wiatrowej w Polsce. Dalsza liberalizacja zasad lokalizowania elektrowni wiatrowych ma na celu przyspieszenie transformacji energetycznej i stworzenie impulsów do rozwoju sektora, zwłaszcza na poziomie lokalnym.

W aktualnym stanie prawnym wciąż możliwa jest realizacja inwestycji w oparciu o pozwolenia na budowę elektrowni wiatrowych wydane przed 16 lipca 2016 r. lub później, ale na podstawie postępowań wszczętych przed tą datą. Ich budowa nadal jest możliwa na dawnych warunkach, sprzed wejścia w życie późniejszych obostrzeń. To mogłoby wspomóc wciąż niezadowalający rozwój energetyki odnawialnej w Polsce. Jak długo jednak stare pozwolenia pozostaną w mocy i czy inwestycje muszą być oddane do użytkowania do 16 lipca 2024 r.?

13 marca 2023 r. Prezydent popisał ustawę z dnia 9 marca 2023 r. o zmianie ustawy o inwestycjach w zakresie elektrowni wiatrowych oraz niektórych innych ustaw (dalej: „nowelizacja 10H”). Minimalna odległość elektrowni wiatrowej od budynków mieszkalnych wyniesie 700 metrów (wbrew postulatom wytwórców, organizacji branżowych i znacznej części samorządów, by było to 500 metrów). Oznacza to, że wieloletnie zmagania o zliberalizowanie niesławnej zasady 10H zakończyły się połowicznym sukcesem.

Pojawiły się długo oczekiwane przepisy regulujące zasady, na jakich realizowane mają być elektrownie wiatrowe. Na stronie Rządowego Centrum Legislacji 4 maja 2021 r. ukazał się projekt ustawy o zmianie ustawy o inwestycjach w zakresie elektrowni wiatrowych, zwanej potocznie „ustawą odległościową” lub „ustawą 10H”. Jego przyjęcie może stać się impulsem dla ponownego dynamicznego wzrostu tej do niedawna najprężniej rozwijającej się gałęzi OZE w Polsce.

Nowelizacja Prawa budowlanego wprowadziła istotne ułatwienie dla części właścicieli samowoli budowlanych. Ci z nich, których obiekty zostały wybudowane ponad 20 lat temu, mogą spać spokojnie. Jeżeli tylko ich obiekt jest w odpowiednim stanie technicznym, nie grozi im wysoka opłata legalizacyjna ani nakaz rozbiórki. Uproszczone i ujednolicone zostały również regulacje dotyczące pozostałych samowoli.

Długo wyczekiwany projekt ustawy o morskich farmach wiatrowych opublikowany został 15 stycznia 2020 r. Ustawa ma określać mechanizmy i instrumenty wspierające wytwarzanie energii elektrycznej w morskich farmach wiatrowych, jak i częściowo warunki przygotowania oraz realizacji inwestycji.

Po trzech latach obowiązywania restrykcyjnych przepisów ograniczających obrót nieruchomościami rolnymi w Polsce uchwalona została nowelizacja ustawy o kształtowaniu ustroju rolnego, pod którą Prezydent złożył podpis 28 maja 2019 r. Nowe regulacje, które wejdą w życie po upływie 14 dni od dnia ich opublikowania, nie tylko ułatwią zakup niektórych działek rolnych, ale mogą też znacząco ułatwić bieżące funkcjonowanie niektórych spółek będących właścicielami takich nieruchomości.

W ubiegłym tygodniu na stronie Rządowego Centrum Legislacji opublikowany został przygotowany przez Ministerstwo Inwestycji i Rozwoju projekt ustawy o zmianie ustawy Prawo budowlane. Poza samym Prawem budowlanym przedstawiony projekt nowelizuje również przepisy szeregu innych ustaw, w tym Prawa wodnego, Prawa o ruchu drogowym czy też Prawa energetycznego, w zakresie, w jakim regulacje tych aktów wpływają na realizację szeroko rozumianych inwestycji budowlanych.

Rosnące ceny energii elektrycznej nie cieszą odbiorców, ale wbrew pozorom sprawiają też spore problemy sprzedawcom. Co oczywiste sprzedawcy energii usiłują przerzucić skutki wzrostu cen rynkowych na odbiorców, nawet jeśli wiążą ich długoterminowe umowy sprzedaży energii przewidujące cenę gwarantowaną przez cały okres jej obowiązywania. W takim przypadku odbiorcy muszą poszukiwać odpowiedniej ochrony prawnej, aby zapobiegać wzrostowi kosztów, a w skrajnych wypadkach również odcięciu dostaw energii elektrycznej.

Kwestia ograniczeń w realizacji nowych lądowych elektrowni wiatrowych trafiła przed Trybunał Sprawiedliwości UE. Czy doszło do wprowadzenia przepisów technicznych bez ich notyfikacji do Komisji Europejskiej? I czy w związku z tym polskie sądy powinny odmawiać ich stosowania?

Podpisana przez Prezydenta ustawa z dnia 11 stycznia 2018 r. o elektromobilności i paliwach alternatywnych może przyśpieszyć rozwój infrastruktury pozwalającej na szersze wykorzystanie w transporcie paliw innych niż pochodne ropy naftowej. Są szanse, że pokonywanie nawet dłuższych tras pojazdami elektrycznymi przestanie być ruletką.

Zaprezentowany w zeszłym tygodniu projekt ustawy o inwestycjach w zakresie elektrowni wiatrowych ma za zadanie jednoznacznie określić zasady, na jakich tego rodzaju obiekty mogą być lokalizowane. W swojej obecnej wersji rodzi on jednak duże ryzyko zarówno dla dalszego rozwoju tego sektora wytwórców energii elektrycznej, jak i dla już funkcjonujących farm wiatrowych, a nawet dla osób zainteresowanych budową budynków mieszkalnych w okolicach sąsiadujących z już zrealizowanymi inwestycjami wiatrowymi.