dr Przemysław Szymczyk | Co do zasady

Urzędy mają 12 miesięcy na wydanie zaświadczeń potwierdzających przekształcenie użytkowania wieczystego w prawo własności (termin ich wydania upływa 2 stycznia 2020 r.). Dlatego ustanowiono przepis przejściowy, zgodnie z którym opłatę należną za rok 2019 wnosi się w terminie do 29 lutego 2020 r. Czy jednak warto korzystać z tego wydłużenia? I czy będzie wówczas nadal przysługiwać wysoka bonifikata za przekształcenie? A podatek od nieruchomości – czy on również ulegnie zmianie?

Czy okoliczności takie jak umieszczenie ogłoszenia o sprzedaży nieruchomości w serwisie aukcyjnym Allegro oraz podnoszenie wartości gruntu poprzez jego podział na mniejsze działki, uzbrojenie terenu (w wodę, gaz, energię elektryczną itp.) lub ustanowienie odpowiednich służebności zawsze muszą świadczyć o tym, że zbywca zachowuje się jak przedsiębiorca, zaś transakcja podlega podatkowi VAT, a nie PCC?

Przesłanek kwestionowania miejscowych planów zagospodarowania przestrzennego może być wiele – naruszenie procedury planistycznej, ograniczenie praw do gruntu niezgodnie z zasadą proporcjonalności, postawienie skarżącego w pozycji gorszej od właścicieli innych nieruchomości objętych planem itp. Praktyka orzecznicza dowodzi jednak, że jednym z najczęstszych powodów ich unieważniania jest niezgodność zapisów planu z postanowieniami studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy.

Mimo że postanowienia miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego nie zmieniają przeznaczenia terenu znajdującego się poza jego granicami, nie świadczy to jeszcze o braku legitymacji właściciela (użytkownika wieczystego) tego terenu do kwestionowania planu. Za każdym razem konieczne jest zbadanie, czy postanowienia miejscowego planu naruszają warunki korzystania z pobliskiego gruntu, w szczególności pod kątem tzw. prawa sąsiedzkiego.

Taki wniosek wynika z niedawnej uchwały Sądu Najwyższego, podjętej w składzie siedmiu sędziów na wniosek Rzecznika Praw Obywatelskich. Uchwała kończy dotychczasowe rozbieżności w powyższym zakresie, choć wciąż pozostaje nierozstrzygnięta kwestia dalszych relacji właściciela lokalu z właścicielem gruntu po wygaśnięciu użytkowania wieczystego.

Jedną z najważniejszych zmian wprowadzonych w trybie nowelizacji Kodeksu postępowania administracyjnego z 7 kwietnia 2017 r. jest ustanowienie szczególnego trybu postępowania o charakterze uproszczonym. Ma ono poprawić sprawność i szybkość działania organów administracji publicznej w określonych kategoriach spraw, a tym samym zwiększyć skuteczność aparatu urzędniczego.

Choć formalnie kompetencję do wszczęcia postępowania uchwałodawczego Naczelnego Sądu Administracyjnego posiadają nieliczne podmioty (m.in. Prezes NSA, Prokurator Generalny czy Rzecznik Praw Obywatelskich), to jednak również inne jednostki (w szczególności strony postępowań sądowoadministracyjnych) mogą doprowadzić do wydania odpowiedniej uchwały przez NSA, korzystając z ich pośrednictwa.

Szerokie ograniczenia obrotu gruntami rolnymi, wprowadzone w trybie nowelizacji przepisów o kształtowaniu ustroju rolnego, zmuszają do szczególnej ostrożności przy każdej planowanej transakcji związanej z tego typu nieruchomościami. Kluczowego znaczenia nabiera w tej sytuacji właściwe zdefiniowanie gruntu rolnego.

Sposób opodatkowania darmowego zbycia drogi lub innych elementów infrastruktury technicznej (sieci wodociągowe, kanalizacyjne, energetyczne itp.) na rzecz gminy czy przedsiębiorstwa przesyłowego zależy od tego, kto jest właścicielem gruntu, na którym infrastruktura spoczywa. Ma to istotne znaczenie z punktu widzenia właściwej optymalizacji podatkowej, pozwalając czasem na znaczne obniżenie kosztów planowanej inwestycji.

Właścicielowi nieruchomości, która ucierpiała wskutek bezprawnej ingerencji sąsiada w stan wody na gruncie, przysługuje szereg uprawnień. Może on nie tylko żądać przywrócenia stanu poprzedniego, ale także domagać się wykonania określonych prac i urządzeń zapobiegających szkodom, jak również wnosić o odpowiednią rekompensatę z tytułu poniesionych strat.

Inwestorowi, w przypadku wadliwego wykonania robót budowlanych, przysługuje wybór co do formy otrzymania rekompensaty od wykonawcy tychże robót. Może on wywodzić swoje roszczenia zarówno z rękojmi (lub gwarancji) za wady obiektu budowlanego, jak i z przepisów przewidujących ogólne zasady odpowiedzialności kontraktowej wykonawcy.

Status prawno-podatkowy organów władzy publicznych jest źródłem istotnych kontrowersji na gruncie podatku VAT, zwłaszcza że istnieje w tym zakresie rozbieżność między polskimi i unijnymi przepisami. Szczególne wątpliwości wzbudza kwestia właściwej identyfikacji działań powyższych organów (jako czynności należących do sfery imperium lub dominium) oraz określenie stopnia ich wpływu na ewentualne zakłócenie konkurencji rynkowej. Ma to niezwykle poważne konsekwencje w kontekście obrotu nieruchomościami.