dr hab. Marcin Lemkowski | Co do zasady

Rynek budowlany stoi przed kolejnymi wyzwaniami. Po wielu problemach związanych z pandemią pojawiły się kolejne poważne trudności wynikające z wywołanej przez Rosję wojny w Ukrainie. To drugi już w ostatnim czasie przypadek stanu siły wyższej, która dotyka także gospodarkę. Jakkolwiek w kryzysie pandemii sektor budowlany poradził sobie całkiem nieźle, tym razem prognozy są o wiele bardziej pesymistyczne. Nowa rzeczywistość wymaga więc szybkiego reagowania i poszukiwania rozwiązań pozwalających złagodzić liczne ryzyka.

Specustawy wprowadzane w oderwaniu od istniejących już rozwiązań deformują dobre prawo. Widać to na przykładzie rynku zamówień publicznych dotkniętego kolejnymi nowelizacjami specustawy covidowej. Dziś niepotrzebna jest specustawa; w obecnych okolicznościach wystarczą przepisy o sile wyższej. Przydałaby się za to zmiana przepisu regulującego roszczenie o zmianę wysokości lub sposobu spełnienia świadczenia pieniężnego.

Dynamiczny wzrost cen na rynku materiałów budowlanych, obserwowany od początku 2021 roku, każe postawić pytanie, czy klauzula waloryzacyjna stosowana w kontraktach obejmujących budowę dróg krajowych i autostrad oraz przebudowę czy modernizację linii kolejowych sprawdzi się w praktyce. Żeby dokonać takiej oceny, trzeba zrozumieć istotę działania tej klauzuli.

6 sierpnia br. opublikowana została gruntowna nowelizacja procedury cywilnej. Ustawa częściowo weszła w życie już 21 sierpnia, w większości jednak nowe przepisy są stosowane od 7 listopada. Co już można powiedzieć o nowych przepisach, czego się spodziewać, a czego obawiać?

Regulacja zawarta w art. 649(1) – 649(5) Kodeksu cywilnego ma służyć temu, aby udzielane na zlecenie inwestora zabezpieczenie w postaci gwarancji zapłaty za roboty budowlane zabezpieczało terminową zapłatę wynagrodzenia dla wykonawcy. Można jednak podejrzewać, że instrument ten w praktyce jest wykorzystywany w zupełnie innym celu.

W Dziale X projektu nowej ustawy Prawo zamówień publicznych (art. 620 – 655) ustawodawca zobowiązuje zamawiającego i wykonawcę do obligatoryjnego przeprowadzenia postępowania koncyliacyjnego. O ile sama idea ugodowego kończenia sporów zasługuje na pełne poparcie, o tyle zaproponowane rozwiązania szczegółowe budzą poważne wątpliwości na tle Konstytucji i przepisów prawa wspólnotowego.

Już niedługo, bo w listopadzie 2018 r. mają być dostępne wyniki pilotażowego programu prowadzonego przez Główny Urząd Statystyczny (GUS) dotyczącego waloryzacji kontraktów drogowych. Środowisko budowlane z pewnością wiąże z tym programem duże nadzieje. Powstaje jednak pytanie, co się stanie, gdy także nowa metodologia nie spełni oczekiwań pokładanych w niej zapewne przez branżę budowlaną.

Zmiany cen energii, jakie obserwujemy w ostatnich miesiącach na TGE, wywołują spory pomiędzy sprzedawcami i odbiorcami energii. Sprzedawcy jednostronnie podwyższają ceny, kupujący wypowiadają umowy, pierwsze sprawy pojawiają się w sądach. Duża niepewność rynku utrudnia zawieranie umów na przyszłość. W takiej rzeczywistości niełatwo się odnaleźć nawet dużemu i doświadczonemu przedsiębiorcy.

Dochodzenie od Skarbu Państwa naprawienia szkody wyrządzonej przez wydanie wyroku niezgodnego z prawem wymaga uprzedniego stwierdzenia tej niezgodności we właściwym postępowaniu. Przepisy regulujące uzyskanie tego prejudykatu wywołują jednak poważne wątpliwości.

W jednej ze spraw rozpoznawanych przed Sądem Okręgowym w Poznaniu powstało interesujące zagadnienie prawne dotyczące tego, do kiedy powód wzajemny może zmienić żądanie pozwu wzajemnego.

Jeden z sądów apelacyjnych skierował w styczniu 2017 roku pytanie prawne do Sądu Najwyższego dotyczące tego, czym w sensie prawnym jest „uprawnienie do zakupu”, przewidziane w jednej z ustaw dotyczących obrotu nieruchomościami rolnymi.

Taki wniosek płynie z nieprawomocnego wyroku wydanego 2 lutego 2017 r. przez Sąd Okręgowy w Poznaniu w sprawie dotyczącej jednej z największych inwestycji infrastrukturalnych w Polsce, oddanej do użytku w grudniu 2016 r.