Nowelizacja k.p.c. – doręczenia elektroniczne i mediacja
Prezydent w dniu 21 sierpnia 2025 r. podpisał ustawę z dnia 5 sierpnia 2025 r. o zmianie ustawy - Kodeks postępowania cywilnego, ustawy - Kodeks cywilny oraz niektórych innych ustaw. Najważniejsze zmiany regulują doręczenia elektroniczne, odnoszą się do elektronizacji środków zaskarżenia i zwiększają znaczenie mediacji.
Dzięki nowelizacji łatwiej będzie zawrzeć ugodę na posiedzeniu zdalnym. Jeśli podpisanie ugody jest niemożliwe, sąd odnotuje przyczynę w protokole, co otworzy drogę do ugód online. Nie będzie więc konieczności podpisywania ugody przez strony i podróży do sądu często z odległych miejscowości tylko po to, aby złożyć podpis. Zawarcie ugody sąd stwierdzi w protokole pisemnym, który będzie stanowił tytuł egzekucyjny.
Od 1 marca 2026 r. będzie można wnosić pisma przez Portal Informacyjny Sądów Powszechnych. Dla zawodowych pełnomocników oznacza to okazję do elektronicznego wnoszenia m.in.:
- apelacji,
- zażaleń (poza zażaleniami do SN),
- wniosków o uzasadnienie,
- zgłoszenia się do udziału w sprawie,
- zgody na mediację,
- wniosków o nadanie klauzuli wykonalności (z przewidzianymi wyjątkami).
Jeśli załącznik nie może być udostępniony przez portal, będzie można dostarczyć go do sądu w formie tradycyjnej w ciągu 3 dni od złożenia pisma. W przypadku awarii portalu leżącej po stronie sądu w dniu upływu terminu będzie można wnieść pismo w najbliższy dzień roboczy po przywróceniu dostępności systemu. W takiej sytuacji konieczne jednak będzie uprawdopodobnienie przeszkody. Od 1 marca 2027 r. elektroniczne wnoszenie apelacji i zażaleń przez pełnomocników profesjonalnych stanie się obligatoryjne.
Na podstawie nowego art. 4583a sprawy określone w art. 4582 § 1 pkt 5 k.p.c. (z umów o roboty budowlane oraz ze ściśle związanych z procesem budowlanym umów służących wykonaniu robót budowlanych) sąd będzie obligatoryjnie kierował do mediacji – chyba że będą zachodziły podstawy do wydania nakazu zapłaty.
Samo przystąpienie do mediacji jest jednak dobrowolne – można nie wyrazić zgody na mediację. Jest to rozwiązanie, które może doprowadzić do przedłużania się postępowania. Jeśli strony są zainteresowane ugodą, same powinny dążyć do skierowania sprawy do mediacji i tak się najczęściej dzieje. Rozwiązanie przyjęte w nowelizacji spowoduje przedłużenie obiegu korespondencji sądowej i opóźni faktyczne rozpoznanie sprawy.
Ustawodawca dał też możliwość składania pełnomocnictw w postaci elektronicznej – opatrzonych podpisem zaufanym, osobistym lub kwalifikowanym podpisem elektronicznym. Uchyla to szereg wątpliwości i różną praktykę sądów co do akceptowania pełnomocnictw opatrzonych podpisem elektronicznym.
Nowelizacja znosi obowiązek zamieszczania w piśmie procesowym oświadczenia o doręczeniu odpisu pisma drugiej stronie lub o jego nadaniu przesyłką poleconą. Surowy rygor zwrotu pisma z powodu braku tego oświadczenia zostaje uchylony. W razie wątpliwości sąd będzie mógł zażądać od strony przedstawienia dowodu doręczenia lub nadania pisma. Brak wykonania tego zobowiązania w wyznaczonym terminie będzie skutkował zwrotem pisma. Zmianę tę należy ocenić pozytywnie, ponieważ uchyla formalizm i ryzyko zwrotu pisma z powodu niezamieszczenia takiego oświadczenia.
Agata Jóźwiak, radca prawny, praktyka postępowań sądowych i arbitrażowych kancelarii Wardyński i Wspólnicy
