Europejskie standardy sprawozdawczości w zakresie zrównoważonego rozwoju (ESRS) | Co do zasady

W listopadzie liście z drzew spadały w rytmie ESG. Najpierw Parlament Europejski, a następnie Rada Unii Europejskiej zatwierdziła projekt dyrektywy CSRD, czyli dyrektywy dotyczącej sprawozdawczości przedsiębiorstw w zakresie zrównoważonego rozwoju. Następnie Europejska Grupa Doradcza ds. Sprawozdawczości Finansowej (EFRAG) przekazała do Komisji Europejskiej pierwszy zestaw projektów europejskich standardów sprawozdawczości w zakresie zrównoważonego rozwoju.  

O podstawowych założeniach projektu dyrektywy CSRD pisaliśmy w tekście Nowa sprawozdawczość w zakresie zrównoważonego rozwoju. Można tam przeczytać, jakie zmiany przewidziane są w najbliższym czasie w raportowaniu ESG. Teraz skupimy się na jednym z elementów nowego porządku dla sprawozdawczości w zakresie zrównoważonego rozwoju, jakim są europejskie standardy sprawozdawczości w tym zakresie (European Sustainability Reporting Standards, ESRS).

Geneza i prace nad ESRS

W aktualnie obowiązującej dyrektywie w sprawie sprawozdawczości niefinansowej (dyrektywa NFRD), a w konsekwencji także w implementującej ją polskiej ustawie o rachunkowości ustanowiono, że przy sporządzaniu oświadczeń (bądź sprawozdań) na temat informacji niefinansowych podmioty zobowiązane mogą stosować dowolnie: standardy krajowe, unijne lub międzynarodowe, a nawet własne zasady.

Obecnie spółki mają zatem szeroki wybór. Najczęściej stosowane są wytyczne opracowane przez organizację Global Reporting Initiative (GRI). Na rynku polskim funkcjonuje także komplementarny Standard Informacji Niefinansowych (SIN), który powstał jako oddolna inicjatywa koordynowana przez Fundację Standardów Raportowania i Stowarzyszenie Emitentów Giełdowych. Oprócz tego istnieje szereg innych ram odpowiedzialnego biznesu, które mogą być inspiracją do sprawozdawczości niefinansowej – np. Wytyczne ONZ dotyczące biznesu i praw człowieka (UN Guiding Principles on Business and Human Rights) czy Wytyczne OECD dla przedsiębiorstw wielonarodowych (OECD Guidelines for Multinational Enterprises).

Jednak brak konkretnych zasad sprawozdawczości niefinansowej skutkuje tym, że trudno jest porównywać publikowane przez spółki informacje, a zobowiązane podmioty mogą nie ujawniać wszystkich istotnych danych. Odpowiedzią ma być ustanowienie przez Komisję Europejską ESRS, czyli europejskich standardów sprawozdawczości w zakresie zrównoważonego rozwoju.

ESRS są przewidziane w dyrektywie CSRD jako obowiązkowe i wspólne standardy sprawozdawczości w zakresie zrównoważonego rozwoju (na marginesie uwaga terminologiczna: zgodnie z dyrektywą CSRD sprawozdawczość w zakresie zrównoważonego rozwoju ma zastąpić obecnie funkcjonującą sprawozdawczość niefinansową). Standardy mają określać, jakie informacje powinny być zgłaszane, a w odpowiednich przypadkach także strukturę tych informacji na potrzeby ich publikacji. 

ESRS mają być przyjęte przez Komisję Europejską, ale w ich przygotowaniu wspomagać ma ją Europejska Grupa Doradcza ds. Sprawozdawczości Finansowej (EFRAG). To nienastawione na zysk i działające w interesie publicznym stowarzyszenie funkcjonujące jako centrum wiedzy specjalistycznej na temat sprawozdawczości spółek, którego nowym zadaniem stało się także opracowanie europejskich standardów sprawozdawczości w zakresie zrównoważonego rozwoju. 

Od czerwca 2021 r. do kwietnia 2022 r. EFRAG prowadziło prace nad pierwszym zestawem projektów, który był wystawiony do publicznych konsultacji od 30 kwietnia do 8 sierpnia 2022 r. Po uwzględnieniu zgłoszonych uwag 22 listopada 2022 r. EFRAG przekazało ostateczną wersję projektów 12 standardów do Komisji Europejskiej. 

Struktura i zawartość ESRS

Przesłany do Komisji Europejskiej pierwszy zestaw projektów ESRS obejmuje dwa standardy przekrojowe (cross-cutting standards) oraz 10 standardów tematycznych odnoszących się do poszczególnych komponentów koncepcji ESG, czyli środowiska (Environment), spraw społecznych (Social) i ładu korporacyjnego (Governance) (topical standards).

Projekty standardów przekrojowych (nazwy zgodne z nazewnictwem EFRAG):

• ESRS 1 General requirements,
• ESRS 2 General disclosures.

Projekty standardów tematycznych:

• w zakresie środowiska:
  • ESRS E1 Climate change,
  • ESRS E2 Pollution,
  • ESRS E3 Water and marine resources,
  • ESRS E4 Biodiversity and ecosystems,
  • ESRS E5 Resources and circular economy,
• w zakresie spraw społecznych:
  • ESRS S1 Own workforce,
  • ESRS S2 Workers in the value chain,
  • ESRS S3 Affected communities,
  • ESRS S4 Customers and end-users,
• w zakresie ładu korporacyjnego:
  • ESRS G1 Business conduct.

Wymienione standardy co do zasady będą miały zastosowanie do wszystkich spółek objętych obowiązkiem sprawozdawczości na gruncie dyrektywy CSRD. Standardy te mają zostać ostatecznie przyjęte przez Komisję Europejską do 30 czerwca 2023 r.

W dalszej kolejności EFRAG będzie pracowało nad standardami sektorowymi (sector specific standards) i standardami dla małych i średnich jednostek (standards for SMEs).

Standardy sektorowe będą przede wszystkim dotyczyły sektorów związanych z wysokim ryzykiem dla zrównoważonego rozwoju. Wskażą informacje, jakie zobowiązane podmioty będą musiały zgłaszać w odniesieniu do sektora, w którym prowadzą działalność.

Standardy dla małych i średnich jednostek będą mogły być stosowane przez MŚP notowane na rynku regulowanym któregoś z państw członkowskich, małe i niezłożone instytucje oraz wewnętrzne zakłady ubezpieczeń i reasekuracji, które zdecydują się na przewidzianą w CSRD możliwość ograniczonej sprawozdawczości w zakresie zrównoważonego rozwoju.

Zarówno standardy sektorowe, jak i standardy dla małych i średnich jednostek mają być przyjęte przez Komisję Europejską do 30 czerwca 2024 r.

Warto wspomnieć o jeszcze jednym rodzaju standardów, których przyjęcie przez Komisję Europejską również powinno nastąpić do 30 czerwca 2024 r., czyli o standardach sprawozdawczości w zakresie zrównoważonego rozwoju dla jednostek z państw trzecich, które będą podlegały sprawozdawczości na gruncie dyrektywy CSRD.

Podsumowanie

Ustanowienie ESRS, czyli europejskich standardów sprawozdawczości w zakresie zrównoważonego rozwoju, jest kluczowe do tego, aby publikowane przez spółki informacje dotyczące zrównoważonego rozwoju mogły być tak samo porównywalne jak informacje finansowe. Jest to również istotne dla wprowadzenia cyfryzacji i atestacji raportowania ESG oraz ustanowenia odpowiedniego nadzoru.   

Dyrektywa CSRD stanowi, że ESRS mają zagwarantować jakość informacji z zakresu ESG, wymagając, aby prezentowane informacje były istotne, zrozumiałe, weryfikowalne, porównywalne i wiernie przedstawione. Co więcej, zakłada się, że standardy nie powinny nakładać na spółki nieproporcjonalnych obciążeń administracyjnych.

Zobaczymy, jak powyższe założenia sprawdzą się w praktyce. Warto odnotować, że w przypadku części spółek ESRS mają być stosowane już dla sprawozdawczości od 1 stycznia 2024 r.

Julia Dolna, praktyka transakcji i prawa korporacyjnego kancelarii Wardyński i Wspólnicy