Zmiany w zezwoleniach na pracę i zezwoleniach na pobyt czasowy | Co do zasady

1 stycznia 2018 r. wejdą w życie znowelizowane przepisy ustawy o promocji zatrudnienia i rynku pracy oraz ustawy o cudzoziemcach. Zmiany będą dotyczyły także dotychczasowych zezwoleń na pracę i dotychczasowych zezwoleń na pobyt czasowy.

Zezwolenia na pracę

Kluczową zmianą wprowadzoną ustawą nowelizującą z 20 lipca 2017 r. do ustawy z 20 kwietnia 2004 r. o promocji zatrudnienia i instytucjach rynku pracy będzie nowy, szósty rodzaj zezwolenia na pracę: zezwolenie na pracę sezonową (więcej na ten temat w artykule: „Zezwolenie na pracę sezonową”) Nowelizacja, której przepisy wejdą w życie 1 stycznia 2018 r., nie ominie również dotychczasowych zezwoleń.

Zezwolenie na pracę także dla komplementariuszy i prokurentów

Jedną z wprowadzonych przez nią zmian będzie rozszerzenie definicji „wykonywania pracy przez cudzoziemca” i, w konsekwencji, zakresu zastosowania zezwolenia na pracę (typ B). Przez wykonywanie pracy przez cudzoziemca wymagającego uzyskania takiego zezwolenia będzie bowiem należało rozumieć już nie tylko zatrudnienie, wykonywanie innej pracy zarobkowej i pełnienie funkcji w zarządach osób prawnych, wpisanych do rejestru przedsiębiorców lub będących spółkami kapitałowymi w organizacji, ale także prowadzenie spraw spółki komandytowej lub komandytowo-akcyjnej przez komplementariusza oraz działanie w charakterze prokurenta.

Nowe kategorie zwolnień z obowiązku posiadania zezwolenia

Jednocześnie w ustawie o promocji zatrudnienia i instytucjach rynku pracy wprost uregulowane zostanie zwolnienie z obowiązku posiadania zezwolenia na pracę dla cudzoziemców wykonujących pracę w Polsce, przez okres nie dłuższy niż 6 miesięcy w ciągu kolejnych 12 miesięcy, na podstawie oświadczeń o powierzeniu wykonywania pracy cudzoziemcowi (wpisanych, zgodnie z nową procedurą, do nowo utworzonej ewidencji takich oświadczeń).

Zwolnienie to będzie dotyczyć przede wszystkim cudzoziemców z wybranych państw, określonych w drodze rozporządzenia przez ministra właściwego do spraw pracy, wykonujących dowolne prace, z wyjątkiem prac sezonowych. Zgodnie z projektem tego rozporządzenia mają to być obywatele Armenii, Białorusi, Gruzji, Mołdawii, Rosji i Ukrainy, co będzie oznaczało utrzymanie zwolnienia dla tej samej kategorii osób, którą obecnie (najprawdopodobniej do końca roku 2017) obejmuje rozporządzenie Ministra Pracy i Polityki Społecznej z 21 kwietnia 2015 r. (w sprawie przypadków, w których powierzenie wykonywania pracy cudzoziemcowi na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej jest dopuszczalne bez konieczności uzyskania zezwolenia na pracę).

Omawiane zwolnienie dotyczyć będzie także cudzoziemców z innych państw, ale wyłącznie wykonujących prace w wybranych zawodach, określonych w drodze rozporządzenia przez ministra właściwego do spraw pracy (dotychczas nie został przyjęty projekt takiego rozporządzenia). Dotychczasowe przepisy nie przewidywały takiego zwolnienia.

Nowe przesłanki odmowy wydania zezwolenia na pracę

Przepisy ustawy nowelizującej z 20 lipca 2017 r. dodadzą do ustawy o promocji zatrudnienia i instytucjach rynku nowe przesłanki zarówno obligatoryjnej, jak i fakultatywnej odmowy wydania zezwolenia na pracę.

Zgodnie z tymi przepisami wojewoda obowiązkowo odmówi wydania zezwolenia na pracę, m.in. po przekroczeniu przyjętego na dany rok kalendarzowy limitu zezwoleń na pracę. Limity te będzie mógł wprowadzić minister właściwy do spraw pracy, w drodze rozporządzenia. Będą one mogły dotyczyć poszczególnych województw, zawodów, rodzajów umów, na podstawie których cudzoziemcowi może zostać powierzone wykonywanie pracy lub rodzajów działalności podmiotu powierzającego wykonywanie pracy cudzoziemcowi według klasyfikacji PKD.

Wojewoda będzie miał także możliwość (ale już nie obowiązek) odmówić wydania zezwolenia na pracę, jeżeli z okoliczności będzie wynikało, że wniosek o wydanie zezwolenia został złożony dla pozoru, zezwolenie będzie wykorzystane przez cudzoziemca w celu innym niż wykonywanie pracy dla danego podmiotu lub podmiot powierzający wykonywanie pracy cudzoziemcowi nie dopełnia obowiązków związanych z prowadzeniem działalności lub powierzaniem pracy innym osobom, w szczególności:

• nie posiada środków finansowych ani źródeł dochodu niezbędnych do pokrycia zobowiązań wynikających z powierzenia pracy cudzoziemcowi lub
• nie prowadzi działalności gospodarczej, rolniczej lub statutowej uzasadniającej powierzenie pracy danemu cudzoziemcowi w danym okresie, w tym zawiesił działalność, został wykreślony z właściwego rejestru lub jego działalność jest w okresie likwidacji, lub
• nie dopełnia obowiązku opłacania składek na ubezpieczenia społeczne, na ubezpieczenie zdrowotne, na Fundusz Pracy i Fundusz Gwarantowanych Świadczeń Pracowniczych oraz na Fundusz Emerytur Pomostowych, lub
• nie zgłasza do ubezpieczenia społecznego pracowników lub innych osób objętych obowiązkowym ubezpieczeniem społecznym, lub
• zalega z uiszczeniem podatków, z wyjątkiem przypadków, gdy uzyskał przewidziane prawem zwolnienie, odroczenie, rozłożenie na raty zaległych płatności lub wstrzymanie w całości wykonania decyzji właściwego organu.

Zmiana rodzaju umowy bez konieczności zmiany zezwolenia

Tak jak dotychczas, wykonywanie pracy przez cudzoziemca będzie, co do zasady, możliwe tylko na warunkach określonych w wydanym zezwoleniu na pracę. Zmiana podmiotu powierzającego pracę, rodzaju pracy czy wynagrodzenia na niższe będzie wiązała się z koniecznością uzyskania nowego zezwolenia. Nowością będzie natomiast brak konieczności uzyskania nowego zezwolenia w przypadku zmiany podstawy zatrudnienia cudzoziemca z umowy cywilnoprawnej na umowę o pracę. W związku z tym treść wydawanych zezwoleń na pracę zostanie rozszerzona o wskazanie rodzaju umowy, na podstawie której cudzoziemiec ma wykonywać pracę.

Rejestr zezwoleń na pracę

Istotną nowością będzie także utworzenie rejestru spraw dotyczących zezwoleń na pracę, prowadzonego przez wojewodów, zawierającego szczegółowe dane dotyczące wniosków, postanowień, decyzji administracyjnych i orzeczeń sądów w zakresie niezbędnym do stosowania przepisów, w tym dotyczące podmiotów powierzających wykonywanie pracy cudzoziemcom, cudzoziemców, którym powierza się wykonywanie pracy oraz pracy, którą mają wykonywać. Dane z rejestru będą udostępniane na wniosek, między innymi, Państwowej Inspekcji Pracy w celu prowadzenia kontroli legalności zatrudnienia i przestrzegania przepisów o delegowaniu pracowników w ramach świadczenia usług.

Zezwolenia na pobyt czasowy

Ustawa nowelizująca z 20 lipca 2017 r. zmieni także ustawę z 12 grudnia 2013 r. o cudzoziemcach, choć w mniejszym zakresie niż w przypadku ustawy o promocji zatrudnienia i instytucjach rynku pracy. Najważniejszą zmianą będzie wprowadzenie nowego rodzaju zezwolenia na pobyt czasowy – zezwolenia na pobyt czasowy w celu wykonywania pracy sezonowej (więcej na ten temat w artykule: „Nowe typy zezwoleń od 1 stycznia 2018 r.”). Obok niej pojawią się także zmiany w dotychczasowych zezwoleniach na pobyt czasowy.

W zmienionych przepisach ustawy o cudzoziemcach, w związku z wprowadzeniem specjalnych zezwoleń mających zastosowanie do wykonywania prac sezonowych, zostanie dodane wyłączenie możliwości zastosowania do takich prac zezwolenia na pobyt czasowy i pracę oraz zezwolenia na pobyt czasowy w celu wykonywania pracy w zawodzie wymagającym wysokich kwalifikacji.

Rozszerzony zostanie natomiast katalog podstaw do uzyskania zezwolenia na pobyt czasowy w celu prowadzenia działalności gospodarczej. Obejmie on także (w ślad za zmianami dotyczącymi zezwoleń na pracę) prowadzenie spraw spółki komandytowej lub komandytowo-akcyjnej przez komplementariusza oraz w charakterze prokurenta.

Zgodnie z nowymi przepisami (podobnie jak w przypadku zezwoleń na pracę) nie będzie konieczna zmiana posiadanego zezwolenia na pobyt czasowy i pracę ani uzyskanie nowego zezwolenia w razie zmiany podstawy zatrudnienia cudzoziemca z umowy cywilnoprawnej na umowę o pracę.

Przepisy ustawy o cudzoziemcach zostaną także wzbogacone o nowe podstawy odmowy wydania zezwolenia na pobyt czasowy i pracę. Wojewoda będzie mógł odmówić wydania takiego zezwolenia także jeżeli podmiot powierzający wykonywanie pracy cudzoziemcowi nie będzie posiadał środków finansowych ani źródeł dochodu niezbędnych do pokrycia zobowiązań wynikających z powierzenia pracy cudzoziemcowi lub nie będzie prowadził rzeczywistej działalności gospodarczej, rolniczej lub statutowej uzasadniającej powierzenie pracy cudzoziemcowi w danym okresie, w szczególności jeśli zawiesił działalność lub został wykreślony z właściwego rejestru lub jego działalność jest w okresie likwidacji.

Magdalena Świtajska, adwokat, Kamil Jabłoński, radca prawny, praktyka prawa pracy kancelarii Wardyński i Wspólnicy