Zasady zwrotu dopłat w spółce z ograniczoną odpowiedzialnością | Co do zasady

Uiszczanie dopłat przez wspólników do spółki z ograniczoną odpowiedzialnością można uznać za atrakcyjną formę dofinansowania spółki ze względu na niewielkie wymagania formalne oraz szybkość tej procedury. Dodatkowo dopłaty mogą zostać zwrócone wspólnikom, a także charakteryzują się brakiem oprocentowania, co jest korzystne dla kondycji finansowej spółki.

O ile przepisy Kodeksu spółek handlowych dotyczące samego uiszczania dopłat wydają się jasne, o tyle zasady dotyczące możliwości zwrotu tychże dopłat i ich dopuszczalnej wysokości mogą wymagać dodatkowego wyjaśnienia. Wynika to w szczególności z faktu, że przepisy dotyczące zwrotu dopłat mają charakter względnie wiążący, tzn. znajdują zastosowanie w przypadku, kiedy zainteresowane strony same nie uregulują swoich uprawnień w tym zakresie w sposób odmienny.

Zgodnie z art. 179 k.s.h. istnieją cztery zasady dotyczące możliwości zwrotu dopłat:

W tym miejscu należy zwrócić uwagę na przepis art. 178 § 1 k.s.h., który umożliwia zmianę lub całkowite wyłączenie powyższych zasad odpowiednimi przepisami umowy spółki.

Zgodnie z pierwszą zasadą artykułu 179 k.s.h. zwrot dopłat będzie możliwy, jeżeli po powzięciu uchwały o zwrocie dopłat – co spowoduje zwiększenie zobowiązań i zmniejszenie kapitałów własnych spółki – aktywa spółki, pomniejszone o jej zobowiązania, pozostaną nie mniejsze niż wysokość kapitału zakładowego spółki. W przypadku wyłączenia powyższego przepisu umową spółki na podstawie art. 178 § 1 k.s.h. powstaje możliwość dopuszczenia do zwrotu dopłat niezależnie od istnienia straty bilansowej w spółce. Jednakże ze względu na ogólne zasady dotyczące funkcjonowania spółki z ograniczoną odpowiedzialnością, które mają na celu w szczególności zabezpieczenie interesów wierzycieli spółki, ustawodawca wprowadził art. 189 § 2 k.s.h. zabraniający rozporządzania majątkiem spółki na rzecz wspólników kosztem wierzycieli. Zgodnie ze wskazanym artykułem granicę dopuszczalności zwrotu dopłat wyznacza wysokość kapitału zakładowego spółki, a wspólnicy nie mogą otrzymywać wypłat z majątku spółki potrzebnego do pełnego pokrycia kapitału zakładowego.

Jeżeli chodzi o obowiązek ogłaszania z miesięcznym wyprzedzeniem o planowanym zwrocie dopłat, działając na podstawie art. 178 § 1 k.s.h. można ustalić inne reguły w tym zakresie, zarówno wyłączając ten obowiązek w całości (i przewidując zwrot dopłat bez ogłoszenia), jak i zmieniając termin i rodzaj pisma przeznaczonego do ogłoszeń. Ze względu na obowiązujący zakaz wypłat z majątku spółki potrzebnego do pełnego pokrycia kapitału zakładowego ewentualny brak ogłoszenia o planowanym zwrocie dopłat nie będzie naruszał interesów wierzycieli.

Kwestią dyskusyjną jest natomiast możliwość wyłączenia umową spółki zasady równomierności przy zwrocie dopłatwspólnikom. Jakkolwiek przepis art. 178 § 1 k.s.h. w związku z art. 159 k.s.h. daje taką możliwość, być może należałoby wziąć również pod uwagę przepis art. 20 k.s.h., który stanowi o konieczności równego traktowania wspólników w takich samych okolicznościach.

Zgodnie z ostatnią zasadą dotyczącą zwrotu dopłat wniesiona, a następnie zwrócona dopłata nie będzie zaliczana na poczet już uiszczonych dopłat. Tę zasadę również można zmienić poprzez zastosowanie w umowie spółki zapisu, że raz wniesione i zwrócone dopłaty na stałe wypełnią część łącznej maksymalnej wysokości dopłat, do jakich dany wspólnik może zostać zobowiązany.