Zamówienia publiczne: nowe podejście - tym razem do nowelizacji ustawy | Co do zasady

Ministerstwo Gospodarki we współpracy z Kancelarią Prezesa Rady Ministrów i Prezesem UZP przystępuje właśnie do oceny efektywności funkcjonowania systemu zamówień publicznych w Polsce. Powstanie Biała Księga z rekomendacjami zmiany ustawy.

26 lutego 2014 roku zostały przyjęte, a 28 marca opublikowane nowe dyrektywy w zakresie zamówień publicznych:

• dyrektywa Parlamentu Europejskiego i Rady 2014/24/UE z dnia 26 lutego 2014 r. w sprawie zamówień publicznych, uchylająca dyrektywę 2004/18/WE,
• dyrektywa Parlamentu Europejskiego i Rady 2014/25/UE z dnia 26 lutego 2014 r. w sprawie udzielania zamówień przez podmioty działające w sektorach gospodarki wodnej, energetyki, transportu i usług pocztowych, uchylająca dyrektywę 2004/17/WE,
• dyrektywa Parlamentu Europejskiego i Rady 2014/23/UE z dnia 26 lutego 2014 r. w sprawie udzielania koncesji.

Dyrektywy wchodzą w życie dwudziestego dnia po ich publikacji w Dzienniku Urzędowym UE, jednak termin ich implementacji do porządków prawnych państw członkowskich UE upływa dopiero 18 kwietnia 2016 r. Z tą datą także następuje skutek nowych dyrektyw w postaci uchylenia dotychczas obowiązujących.

Co nowego wnoszą dyrektywy? Ustawodawca europejski ujął w nowej regulacji wnioski z badań nad funkcjonowaniem europejskiego systemu zamówień publicznych. W rezultacie nowe dyrektywy przewidują w szczególności uproszczenie procedur udzielania zamówień publicznych i wprowadzenie tzw. light regime w odniesieniu do wybranych rodzajów zamówień (np. do usług obecnie klasyfikowanych jako niepriorytetowe – nowa regulacja likwiduje podział na usługi priorytetowe i niepriorytetowe). Przewidziano szersze zastosowanie procedury negocjacyjnej i wskazano na konieczne rozwiązania, które ułatwią małym i średnim przedsiębiorstwom dostęp do rynku zamówień publicznych. Zmiany mają dotyczyć m.in. dokumentów, jakie wykonawcy zobowiązani są składać w postępowaniu, a także uwzględnienia potencjału wykonawczego MŚP i wprowadzenia wymogu podziału zamówienia zgodnie z zasadą „dziel lub uzasadnij”. Dyrektywy szczegółowo regulują możliwość modyfikacji umowy w sprawie zamówienia publicznego, dopuszczając, w określonych okolicznościach, możliwość zastąpienia wykonawcy przez inny podmiot. Wprowadzają też regulację w zakresie mechanizmu płatności bezpośrednich dla podwykonawców. Dyrektywy przewidują także inną typologię oceny ofert, na pierwszy plan wysuwając kryterium oferty najkorzystniejszej ekonomicznie oraz wprowadzają postanowienia dotyczące strategicznego wykorzystania zamówień publicznych, tj. umożliwiających, przy okazji realizacji zamówienia publicznego, realizację innych polityk państwa.

Nowelizacja prawa zamówień publicznych na poziomie europejskim wywołała w Polsce pewne ożywienie. Już sam kierunek zmiany odpowiada na postulaty środowisk zaangażowanych w zamówienia publiczne, które domagały się uproszczenia procedur zamówieniowych i umożliwienia MŚP aktywnego udziału w zamówieniach. Może się okazać, że obowiązek nowelizacji polskiej ustawy w ciągu najbliższych dwóch lat (okres implementacji) zostanie wykorzystany jako pretekst do poprawy jakości i uzdrowienia polskiego prawa zamówień publicznych.

Decyzją Komitetu Rady Ministrów propozycje i rekomendacje odnośnie do zmian w polskich przepisach będzie przedstawiać nie tylko Urząd Zamówień Publicznych, ale także Ministerstwo Gospodarki. Aktywne zaangażowanie tego resortu ma na celu pozyskanie, w procesie zmiany prawa, spojrzenia urzędu, w którego gestii są sprawy związane z prowadzeniem działalności gospodarczej w ogólności. Mówi się bowiem, że jeśli chodzi o ilość udzielonych zamówień publicznych, to UZP nie jest najprężniejszym zamawiającym.

Ministerstwo Gospodarki przedstawiło swoje zamierzenia odnośnie do prac nad implementacją nowych dyrektyw. Przedstawiciel Ministerstwa, Grzegorz Lang, Dyrektor Departamentu Doskonalenia Regulacji Gospodarczych, przedstawił założenia podczas debaty 8 maja 2014 roku w siedzibie Konfederacji Lewiatan w Warszawie i podkreślił, że wdrożenie nowych regulacji nie będzie wyłącznie działaniem legislacyjnym. Głównymi celami przyświecającymi Ministerstwu jest wprowadzenie nowej jakości prawa zamówień publicznych oraz wykształcenie właściwych praktyk stosowania prawa w tym zakresie. Ministerstwo postuluje także ujednolicenie praktyki orzeczniczej Krajowej Izby Gospodarczej i zapewnienie w procesie orzekania udziału przedstawicieli dziedziny, której odwołanie dotyczy.

Kierunek zmiany podejścia do kształtowania otoczenia prawnego w dziedzinie zamówień publicznych jest bardzo obiecujący. Daje nadzieję na wprowadzenie przepisów ugruntowanych w systemie zamówień publicznych i realizujących ich główny cel, w miejsce wybiórczo nowelizowanej ustawy, w której wprowadza się zmiany w odpowiedzi na bieżące potrzeby związane z aktualnie prowadzonymi postępowaniami.

Ministerstwo Gospodarki we współpracy z Kancelarią Prezesa Rady Ministrów i Prezesem Urzędu Zamówień Publicznych już podjęło prace analityczne nad oceną efektywności funkcjonowania systemu zamówień publicznych w Polsce. Ich celem jest opracowanie Białej Księgi zawierającej rekomendacje służące podniesieniu efektywności systemu udzielania zamówień publicznych. Kancelaria Wardyński i Wspólnicy, jako członek Konfederacji Lewiatan, bierze udział w tych pracach w grupie eksperckiej zajmującej się procedurami udzielania zamówień publicznych i systemem środków odwoławczych, dążącej do uproszczenia i zracjonalizowania procedur udzielania zamówień publicznych.

Mirella Lechna, praktyka infrastruktury, transportu, zamówień publicznych i PPP kancelarii Wardyński i Wspólnicy