Polskie Statement of Objections | Co do zasady

Od 1 września 2015 r. Prezes UOKiK będzie przedstawiał przedsiębiorcom „Szczegółowe uzasadnienie zarzutów” – odpowiednik „Statement of Objections” używanego w postępowaniach antymonopolowych przed Komisją Europejską.

Prezes UOKiK opublikował „Wyjaśnienia dotyczące szczegółowego uzasadnienia zarzutów w postępowaniach w sprawach: 1) praktyk ograniczających konkurencję, 2) praktyk naruszających zbiorowe interesy konsumentów, 3) nakładania kar pieniężnych za naruszenie przepisów ustawy”. Zgodnie z tym dokumentem w postępowaniach wszczętych po 1 września 2015 r. organ antymonopolowy będzie przedstawiał przedsiębiorcom będącym stronami w tych postępowaniach dokument zatytułowany „Szczegółowe uzasadnienie zarzutów” (SUZ). Jak wynika z towarzyszącego „Wyjaśnieniom” komunikatu UOKiK, celem stworzenia tej nieformalnej procedury jest „zapewnienie w postępowaniach przed Prezesem Urzędu sprawiedliwości proceduralnej, w tym prawa do obrony”. Organ wprost odwołuje się przy tym do „Statement of Objections”, tzw. pisemnego zgłoszenia zastrzeżeń, dokumentu przedstawianego przedsiębiorcom przez Komisję Europejską w postępowaniach antymonopolowych (ostatnio głośno było o takim właśnie dokumencie przesłanym Google).

„Przedstawienie stronie postępowania szczegółowego uzasadnienia faktycznego i prawnego stawianych zarzutów będzie stanowiło realizację standardów wynikających z EKPCz i przewidzianego w art. 74 ustawy o ochronie konkurencji i konsumentów obowiązku umożliwienia stronie wypowiedzenia się co do stawianych jej zarzutów” (pkt 4 ”Wyjaśnień”). SUZ będzie przedstawiany we wszystkich postępowaniach wymienionych w tytule „Wyjaśnień”, jednakże tylko wówczas, gdy Prezes UOKiK poweźmie zamiar wydania decyzji stwierdzającej praktykę lub nakładającej karę. W pkt. 5 „Wyjaśnień” wyraźnie zaznaczono, że przedstawienie SUZ nie będzie konieczne w przypadku decyzji zobowiązujących (art. 12 i art. 28 ustawy o ochronie konkurencji konsumentów), co jest pewną luką w tej procedurze.

SUZ będzie przedstawiany, gry Prezes UOKiK zakończy gromadzenie dowodów w postępowaniu (pkt 6 „Wyjaśnień”). Dotychczas w tym momencie postępowania umożliwiano jedynie stronom zapoznanie się całością materiału dowodowego zgromadzonego w sprawie, wyznaczając zazwyczaj 14-dniowy termin na ewentualne przedstawienie ostatecznego stanowiska w sprawie.

Dokument będzie zawierał wiele istotnych informacji (pkt 7-11 „Wyjaśnień”):

• wszystkie istotne fakty oraz dowody, na których Prezes UOKiK zamierza oprzeć decyzję,
• ocenę prawną ustalonych faktów,
• informację, czy Prezes UOKiK zamierza nałożyć karę (bez wskazywania jej wysokości), oraz okoliczności, które będą miały wpływ na jej wysokość,
• jeżeli organ będzie miał zamiar nałożyć środki zaradcze lub środki usunięcia trwających skutków naruszenia –  informację o środkach, jakie zamierza nałożyć, wraz ze stosownym uzasadnieniem,
• informację o planowanym nałożeniu rygoru natychmiastowej wykonalności.

Według założeń Prezesa UOKiK głównym celem przedstawienia tych informacji jest umożliwienie stronie ustosunkowania się do ustalonych przez organ faktów oraz dowodów przyjętych za podstawę tych ustaleń. Strona ma mieć także możliwość zajęcia stanowiska co do okoliczności wpływających na wysokość kary oraz na przyjęte przez organ podstawy zastosowania środków zaradczych albo środków usunięcia naruszenia. Na takie ustosunkowanie się organ będzie wyznaczał stronie termin nie krótszy (co do zasady) niż 14 dni, zależnie od charakteru sprawy (pkt 13 „Wyjaśnień”).

Prezes UOKiK podkreśla, że SUZ stanowi jedynie pismo o charakterze przygotowawczym w ramach czynności materialno-technicznych w postępowaniu. Nie jest to decyzja ani postanowienie. Nie przysługuje na nie żadne zażalenie, odwołanie od niego ani inne środki. Również same „Wyjaśnienia” nie są dokumentem wiążącym.

Zobowiązanie się Prezesa UOKiK do przedstawiania stronom SUZ trzeba uznać za słuszne. Wraz z umożliwieniem stronom zapoznania się z całością akt postępowania dokument ten będzie stanowił istotny element realizacji przez stronę prawa do obrony przed skonkretyzowanymi zarzutami organu. Prezes UOKiK dąży w ten sposób do skrupulatnego wypełnienia obowiązków wynikających z art. 9 Kodeksu postępowania administracyjnego, dotyczących informowania stron o okolicznościach faktycznych i prawnych mających wpływ na ustalenie ich praw i obowiązków. Dążenie to wymaga pochwały.

Marcin Kulesza, praktyka prawa konkurencji kancelarii Wardyński i Wspólnicy