Pojęcie zbioru rzeczy i praw z ustawy o zastawie rejestrowym należy interpretować poprzez cel gospodarczy zbioru | Co do zasady

Nasz klient udziela finansowania rolnikom prowadzącym hodowlę norek w celu uzyskania skór futerkowych. Tego rodzaju pożyczki zabezpieczane są zastawem rejestrowym na zbiorze składającym się ze zwierząt i skór futerkowych. Jeden z sądów rejonowych odmówił wpisu takiego zastawu do rejestru zastawów jako zastawu na zbiorze o zmiennym składzie (w rozumieniu art. 7 ust. 2 pkt 3 ustawy o zastawie rejestrowym i rejestrze zastawów), wskazując, że zbiór składający ze zwierząt różnych gatunków i skór futerkowych nie jest zbiorem zorganizowanym, a zatem nie może być zakwalifikowany jako zbiór rzeczy stanowiący całość gospodarczą. Sąd okręgowy podtrzymał to orzeczenie, bazując na tej samej argumentacji. Zdaniem sądów obu instancji za zbiór zorganizowany można uznać taki zbiór, w którym odjęcie elementów zbioru i niezastąpienie ich surogatami wpływa na funkcjonowanie całości, na stopień zorganizowania zbioru lub istotnie obniża jego wartość.

Sąd Najwyższy pochylił się nad tym problemem na rozprawie 6 października br. i przyznał rację argumentacji skarżącego, wydając precedensowe orzeczenie dotyczące zastawu na zbiorze o zmiennym składzie stanowiącym całość gospodarczą. Przede wszystkim sąd zaznaczył, że przy ocenie, czy dany zbiór kwalifikuje się jako zbiór rzeczy i praw stanowiący całość gospodarczą, nie należy kierować się tradycyjną stratyfikacją zbioru rzeczy i wymagać, by zbiór był ściśle zorganizowany w sposób wskazany w orzeczeniach sądów obu instancji. Sąd pokreślił, że sądy, odmawiając wpisu na tej podstawie, stosowały wymogi ponadustawowe. Jak wskazuje sama ustawa, zbiór powinien być przede wszystkim całością gospodarczą, a zatem jego traktowanie jako zbioru o zmiennym składzie jest warunkowane jego przeznaczeniem do realizacji określonego celu gospodarczego w ramach prowadzenia określonej działalności zastawcy. Na koniec Sąd Najwyższy zwrócił uwagę na cel ustawy o zastawie rejestrowym – ma ona służyć uproszczeniu, a w niektórych przypadkach umożliwieniu ustanawiania zabezpieczeń i konsekwentnie większej dostępności finansowania. Ograniczenie w postaci odmowy wpisu jest zatem dozwolone jedynie wówczas, gdy istnieją ku temu istotne przesłanki płynące z treści samej ustawy.