Nowe uprawnienia Inspekcji Ochrony Środowiska w postępowaniu mandatowym | Co do zasady

31 sierpnia 2010 roku weszło w życie Rozporządzenie Prezesa Rady Ministrów z dnia 3 sierpnia 2010 r. zmieniające rozporządzenie w sprawie nadania inspektorom Inspekcji Ochrony Środowiska uprawnień do nakładania grzywien w drodze mandatu karnego (Dz.U. Nr 149, poz. 997).

Nowelizacja poszerza uprawnienia inspektorów Inspekcji Ochrony Środowiska w odniesieniu do niektórych wykroczeń opisanych w ustawie z dnia 10 lipca 2008 r. o odpadach wydobywczych i ustawie z dnia 24 kwietnia 2009 r. o bateriach i akumulatorach. Ponadto nowelizacja modyfikuje uprawnienia inspektorów względem wykroczeń określonych w ustawie z dnia 11 stycznia 2001 r. o substancjach i preparatach chemicznych i ustawie z dnia 29 lipca 2005 r. o zużytym sprzęcie elektrycznym i elektronicznym.

Podkreślić należy, że sam katalog wykroczeń określony we wskazanych wyżej ustawach nie został zmieniony, a jedynie nadano Inspekcji uprawnienia do nakładania grzywien za czyny będące już obecnie wykroczeniami. W odniesieniu do wykroczeń, co do których Inspekcja nie ma uprawnień do nakładania grzywien w drodze mandatu, Inspekcja kieruje do sądu wniosek o ukaranie sprawcy wykroczenia. Inaczej mówiąc, za takie wykroczenie grozi ta sama kara, ale wymierza ją sąd.

Warto również wspomnieć o generalnej zasadzie, że sprawca wykroczenia może odmówić przyjęcia mandatu, co w większości przypadków kończy się skierowaniem wniosku o ukaranie do sądu. W postępowaniu mandatowym Inspekcja może nałożyć co do zasady karę grzywny do wysokości 500 zł (do 1000 zł w przypadku tzw. zbiegu przepisów, czyli gdy jeden czyn narusza jednocześnie kilka przepisów). Jeżeli więc w danej sytuacji uzasadnione będzie nałożenie kary wyższej (za popełnienie wykroczeń określonych we wskazanych ustawach przeważnie grozi kara grzywny do 5000 zł lub wyższa), Inspekcja skieruje wniosek o ukaranie do sądu.

Jeżeli sprawca dopuścił się dwu lub więcej wykroczeń, a więc kilku odrębnych zachowań, z których każde jest wykroczeniem, to za każdy z tych czynów może otrzymać mandat. W takim przypadku suma grzywien nałożonych tymi mandatami może przekroczyć granicę 500 zł (1000 zł), gdyż granica ta ustalona jest dla grzywny nakładanej jednym mandatem.

Wydaje się, że najwięcej emocji budzi nadanie Inspekcji uprawnienia do karania za wykroczenia określone w ustawie o bateriach i akumulatorach. Za złamanie zakazu umieszczenia zużytych baterii i zużytych akumulatorów razem z innymi odpadami w tym samym pojemniku grozi kara grzywny do 5000 zł. Teraz za to wykroczenie karę do 500 zł będzie mogła wymierzyć również Inspekcja, w drodze postępowania mandatowego. Taką samą karę Inspekcja będzie mogła wymierzyć za nieprzestrzeganie przepisów ustawy dotyczących wymogów rejestrowych, związanych z wpisem do rejestru, zmianą wpisu lub wykreśleniem z rejestru wprowadzających baterie lub akumulatory i prowadzących zakłady przetwarzania zużytych baterii lub zużytych akumulatorów (za te wykroczenia sąd może nałożyć karę grzywny do 5000 zł). W obu przypadkach, jeżeli Inspekcja uzna, że sprawca wykroczenia powinien zostać ukarany surowiej (mandat może nałożyć tylko do 500 zł), będzie mogła wystąpić z wnioskiem o ukaranie do sądu.

Od 31 sierpnia 2010 roku Inspekcja może również nałożyć mandat do 500 zł za nieprzestrzeganie wymogów ustawy dotyczących prowadzenia i przechowywania ewidencji obejmującej informacje o rodzaju, ilości i masie wprowadzanych do obrotu baterii i akumulatorów, za prowadzenie takiej ewidencji nierzetelnie, a także za nieprzestrzeganie wymogów dotyczących przedkładania rocznego sprawozdania o rodzaju, ilości i masie wprowadzanych do obrotu baterii i akumulatorów. Ponieważ za wykroczenie to grozi kara grzywny do 50 000 zł, należy się spodziewać, że Inspekcja odstąpi od nałożenia mandatu i skieruje wniosek do sądu o surowsze ukaranie sprawcy.

Mandat do 500 zł wystawiony przez Inspekcję grozi przedsiębiorcom wprowadzającym baterie lub akumulatory za brak umowy w formie pisemnej z przedsiębiorcą zbierającym zużyte baterie lub akumulatory. Za wykroczenie to sąd może orzec karę do 5000 zł. Inspekcja będzie mogła również ukarać mandatem przetwarzających zużyte baterie lub zużyte akumulatory poza zakładem do tego przeznaczonym. Ponieważ jednak sąd może orzec za to wykroczenie karę grzywny do 100 000 zł, a Inspekcja tylko mandat do 500 zł, należy raczej spodziewać się skierowania wniosku o ukaranie do sądu.

Pełną listę wykroczeń, za które karę grzywny może nałożyć Inspekcja Ochrony Środowiska, określa rozporządzenie. W związku z tym, że w postępowaniu mandatowym Inspekcja jest uprawniona do nałożenia kary za jedno wykroczenie jedynie do 500 zł (wyjątkowo do 1000 zł), w przypadkach cięższej wagi należy spodziewać się wniosków do sądu o ukaranie, tak jak miało to miejsce dotychczas.