Nowe przepisy o zabawkach: ostrożniejsi przedsiębiorcy - bezpieczniejsze dzieci | Co do zasady

Przedsiębiorcy z branży zabawkowej muszą kontrolować (jakość dostarczonych im zabawek), ewidencjonować (dostawców i odbiorców konkretnych produktów) oraz ostrzegać (np. rolkarzy, że mają jeździć w kasku i nie po ulicy).

20 lipca 2011 r. weszło w życie rozporządzenie Ministra Gospodarki w sprawie zasadniczych wymagań dla zabawek. Implementuje ono dyrektywę Parlamentu Europejskiego i Rady 2009/48/WE z 18 czerwca 2009 r. w sprawie bezpieczeństwa zabawek i zastępuje poprzednią regulację z 2003 roku.

Poza aktualizacją zasadniczych wymagań w zakresie bezpieczeństwa rozporządzenie nakłada na przedsiębiorców funkcjonujących na rynku zabawek istotne nowe obowiązki. Najważniejsze z nich dotyczą sprawdzenia, czy dostarczona przez dostawcę zabawka spełnia wymagania zasadnicze, a także ewidencjonowania transakcji zabawkowych i identyfikowania kontrahentów, aby śledzić drogę produktu i skuteczniej interweniować, jeśli okaże się on niebezpieczny.

Wymagania zasadnicze

Rewizji i aktualizacji poddano wymagania zasadnicze dla zabawek, tj. ogólne wymagania bezpieczeństwa oraz wymagania szczegółowe. W ramach wymagań szczegółowych uregulowano kluczowe wymagania jakościowe: właściwości fizyczne i mechaniczne, palność, właściwości chemiczne i elektryczne, a także wymogi w zakresie higieny i radioaktywności.

Oznakowanie

Rozporządzenie kompleksowo reguluje zasady oznakowania zabawek. Oznakowanie ma zawierać: znak CE, nazwę typu, numer partii, serii, modelu lub inne informacje umożliwiające identyfikację produktu, jak również znak towarowy, nazwę i adres producenta lub importera. Jeśli producent i importer nie posiadają siedziby w Polsce, należy dodatkowo wskazać polskiego dystrybutora. W załączniku nr 3 do rozporządzenia szczegółowo określono, jakim regułom ma odpowiadać instrukcja użytkowania zabawki. Ustalono także obligatoryjne brzmienie konkretnych ostrzeżeń (przykładowo rolki, wrotki, łyżworolki, deskorolki, hulajnogi i rowerki dziecięce, które są zabawkami, winny zawierać następujące ostrzeżenie: „Należy stosować środki ochrony indywidualnej. Nie stosować w ruchu ulicznym”).

Obowiązki producenta

Obowiązkiem zapewnienia zgodności zabawki z wymaganiami zasadniczymi obarczono w pierwszym rzędzie producenta. To producent musi zapewnić, że projektowana i wytwarzana przez niego zabawka spełnia wymagania zasadnicze i że produkty wytworzone w ramach produkcji seryjnej będą tej samej jakości co prototypy. Aby udokumentować zgodność zabawki z wymaganiami zasadniczymi, producent będzie zobowiązany sporządzić dokumentację techniczną obrazującą proces konstrukcji, produkcji i kontroli jakości zabawki i przechowywać ją przez 10 lat od dnia wprowadzenia produktu do obrotu. Przed wprowadzeniem zabawki do obrotu konieczne będzie przeprowadzenie procedury oceny zgodności i – jeżeli ocena ta będzie pozytywna – wystawienie deklaracji zgodności. Dopiero na podstawie deklaracji zgodności możliwe będzie oznakowanie zabawki znakiem CE.

Obowiązki importera

W przypadku zabawek sprowadzanych spoza UE i wprowadzanych na polski rynek kluczową rolę odegra importer. Importer, który sam nie produkuje zabawek, nie ma źródłowej wiedzy na temat jakości produktu. Musi on zatem polegać na informacjach uzyskanych od producenta. Aby weryfikacja produktu i producenta była wiarygodna, importer będzie zobowiązany sprawdzić, czy producent przeprowadził właściwą procedurę oceny zgodności i sporządził dokumentacje techniczną. Będzie też musiał sprawdzić kompletność i prawidłowość oznakowania (z uwzględnieniem właściwego brzmienia ostrzeżeń i zastosowania języka polskiego) i uzupełnić ewentualne braki. Wreszcie sam importer będzie zobowiązany pobrać od producenta deklarację zgodności produktu i przechowywać ją przez 10 lat od dnia wprowadzenia zabawki do obrotu, m.in. w celu jej okazania organom nadzoru rynku.

Obowiązki dystrybutora

Jako że pierwotną odpowiedzialnością za zgodność zabawki z wymaganiami zasadniczymi obarczono producenta i importera (mających siedzibę na terenie UE), formalne obowiązki dystrybutora w powyższym zakresie stosownie zredukowano. Dystrybutor będzie zatem zobowiązany „z należytą starannością upewnić się”, że dystrybuowana przez niego zabawka spełnia stosowne wymagania. Niewątpliwie minimum tej staranności stanowić będzie uzyskanie od dostawcy deklaracji zgodności produktu. Gdy zajdzie taka potrzeba, zasadne będzie np. poddanie badaniu próbek produktu.

Przejrzysty rynek zabawek: traceability

Każdy z podmiotów działających na rynku zabawek (tj. producent, upoważniony przedstawiciel, importer i dystrybutor) będzie zobowiązany ewidencjonować wszystkie własne transakcje, których przedmiotem była dostawa lub zbyt zabawek. Ewidencja ujawniać ma konkretne zabawki i zidentyfikowanych kontrahentów (dostawców, odbiorców) uczestniczących w transakcji. Dzięki temu będzie można w razie potrzeby prześledzić drogę niebezpiecznego produktu i skutecznie zastosować działania naprawcze (np. wycofać produkt z rynku z pomocą określonych dystrybutorów). Dokumentacja transakcji będzie przechowywana przez 10 lat od jej przeprowadzenia.

Ewidencja skarg / ewidencja działań naprawczych

Producenci i importerzy będą mieli obowiązek rozpatrywania skarg złożonych przez użytkowników odnośnie do bezpieczeństwa konkretnych zabawek. W domyśle: będą też mieli obowiązek poinformować skarżącego o wyniku przeprowadzonej analizy. Oprócz skarg ewidencjonowaniu podlegać będą również wszystkie przypadki wprowadzenia na rynek zabawek niezgodnych z wymaganiami zasadniczymi oraz podejmowania w związku z tym działań naprawczych.

Działania naprawcze

Producenci i importerzy będą zobowiązani niezwłocznie podjąć niezbędne działania naprawcze konieczne do zapewnienia zgodności zabawki z przepisami zawsze, kiedy dowiedzą się o przypadku niezgodności. Częstokroć eliminacja zagrożenia będzie mogła nastąpić jedynie poprzez wycofywanie produktów z rynku i ich odzyskanie od użytkowników. W przypadku zagrożenia konieczne będzie zawiadomienie organów nadzoru rynku i współdziałanie z nimi przy wyborze optymalnych działań naprawczych i ich realizacji.

Sylwia Paszek, Zespół Life Science i Postępowań Regulacyjnych kancelarii Wardyński i Wspólnicy