Nowe narzędzia w rękach KNF
Parabanki nie zostaną objęte nadzorem Komisji Nadzoru Finansowego, ale KNF będzie mogła publikować ostrzeżenia i komunikaty w publicznym radiu i telewizji, by zwiększyć poziom świadomości konsumentów.
Od dłuższego czasu w mediach toczy się dyskusja o konieczności wprowadzenia obostrzeń dotyczących parabanków. Przedstawiciele Komisji Nadzoru Finansowego wspominali o potrzebie objęcia tych podmiotów nadzorem. Głosy środowiska rynku finansowego dotarły do Sejmu, co zaowocowało poselskim projektem ustawy o zmianie ustawy o nadzorze nad rynkiem finansowym i niektórych innych ustaw1. Projekt – w wersji okrojonej – został uchwalony przez Sejm i czeka na rozpatrzenie przez Senat. Projekt wprowadza zmiany do ustawy o nadzorze nad rynkiem finansowym oraz do ustawy o kredycie konsumenckim, ustawy prawo bankowe oraz do ustawy o ochronie konkurencji i konsumentów. Wprowadzenie zmian w tych ustawach ma doprowadzić do „zwiększenia poziomu ochrony uzasadnionych interesów konsumentów dokonujących czynności prawnych z różnymi instytucjami finansowymi”2.
W obecnym stanie prawnym parabanki nie są objęte nadzorem KNF. Działają w oparciu o ustawę o swobodzie działalności gospodarczej, Kodeks spółek handlowych (jeśli funkcjonują w formie spółki prawa handlowego), Kodeks cywilny oraz ustawę o kredycie konsumenckim. Oznacza to, że parabanki nie podlegają, tak jak banki, warunkom udzielania kredytów i pożyczek wynikających z prawa bankowego czy też rekomendacjom KNF traktującym m.in. o ograniczeniu ryzyka w działalności.
Zmiany do ustawy o nadzorze nad rynkiem finansowym
Autorzy projektu, widząc konieczność działań chroniących konsumentów przed możliwymi, nieuczciwymi praktykami parabanków (jako podmiotów niepodlegających nadzorowi takiemu jak banki), postanowili wyposażyć KNF w nowe uprawnienia. Zaproponowano doprecyzowanie istniejących już uprawnień KNF poprzez dodanie wyraźnego uprawnienia do publikowania ostrzeżeń i komunikatów w publicznej radiofonii i telewizji oraz, jeżeli KNF uzna to za konieczne, także w komercyjnych środkach masowego przekazu, zwiększających poziom świadomości konsumentów. Jak wskazano w uzasadnieniu do projektu, komunikaty takie mają dotyczyć m.in. niepodlegania przez niektóre podmioty nadzorowi KNF a także nieobjęcia powierzonych im środków gwarancją przez Bankowy Fundusz Gwarancyjny.
Ostatecznie, w wersji uchwalonej przez Sejm, KNF posiada jedynie uprawnienie do nieodpłatnego publikowania – w formie i czasie przez siebie określonym – ostrzeżeń i komunikatów wyłącznie w publicznym radiu i telewizji.
W odróżnieniu od pierwotnego projektu projekt w wersji przyjętej przez Sejm zawiera również istotne przepisy dotyczące publikowania na stronie internetowej KNF informacji o złożeniu zawiadomień o podejrzeniu popełnienia przestępstwa przez podmioty działające na rynku finansowym. Przepisy przewidują jednocześnie zamknięty katalog przestępstw, które mogą skutkować publikacją na stronie internetowej KNF.
Projekt nie przewiduje objęcia parabanków nadzorem KNF. Jednocześnie przewiduje nadanie KNF uprawnień, które mogą znacząco przyczynić się do wzmocnienia oddziaływania edukacyjnych i informacyjnych działań KNF.
Zmiany do ustawy o kredycie konsumenckim
W obecnym brzmieniu ustawa o kredycie konsumenckim nakłada obowiązek oceny ryzyka kredytowego. Prawo bankowe nakłada natomiast obowiązek badania zdolności kredytowej. Warto zauważyć, że pojęcie „ocena ryzyka kredytowego” jest szersze od pojęcia używanego przez Prawo bankowe. Zasadniczo odnosi się do skutków danej transakcji dla całego podmiotu udzielającego kredytu. Natomiast kwestia zdolności kredytowej dotyczy indywidualnej możliwości spłaty zobowiązania przez kredytobiorcę.
W celu wyeliminowania rozbieżności w terminologii oraz spełnienia wymogów przepisów unijnych (dyrektywa 2008/48/WE mówi o „ocenie zdolności kredytowej”) projekt zastępuje ocenę ryzyka kredytowego oceną zdolności kredytowej.
Karolina Turko, Zespół Bankowości i Finansowania Projektów kancelarii Wardyński i Wspólnicy
____________
1 Druk nr 992, http://sejm.gov.pl/Sejm7.nsf/druki.xsp.
2 Uzasadnienie projektu ustawy.