Co nowego w prawie procesowym?
Początek nowego roku obfituje często w liczne zmiany przepisów, w tym także zmiany dotyczące poszczególnych procedur sądowych lub urzędowych, wpływające na prowadzenie procesów. Co nowego w tym zakresie przyniósł rok 2013?
Postępowanie cywilne
W dziedzinie procesu cywilnego, a więc przede wszystkim przepisów Kodeksu postępowania cywilnego, nowy rok nie przyniósł dużych zmian. Należy jednak pamiętać o bardzo szerokiej nowelizacji k.p.c., która weszła w życie 3 maja 2012 roku.
W dniu 1 stycznia 2013 roku zmieniło się co prawda brzmienie art. 131 § 1, art. 135 § 2 oraz art. 139 § 1 i 11 (przepisy o doręczeniach), art. 165 § 2 (zachowanie terminu poprzez oddanie pisma procesowego w polskiej placówce pocztowej operatora wyznaczonego), art. 47957 § 1 (właściwość sądu ochrony konkurencji i konsumentów) oraz art. 893 §1 i 5 k.p.c. (dotyczącym zajęcia rachunku bankowego), jednak zmiany te mają charakter redakcyjny, wynikający ze zmiany ustawy regulującej rynek pocztowy i zastąpienia w związku z tym w k.p.c. odwołań do dotychczasowego Prawa pocztowego odwołaniami do przepisów ustawy z dnia 23 listopada 2012 roku – Prawo pocztowe (Dz.U. z 2012 roku, poz. 1529).
Z kolei 21 stycznia 2013 roku wejdzie w życie niewielka nowelizacja art. 47963 k.p.c., wprowadzająca przesłanki wstrzymania wykonania decyzji Prezesa Urzędu Komunikacji Elektronicznej. Zgodnie z nową regulacją „W razie wniesienia odwołania od decyzji Prezesa Urzędu, sąd ochrony konkurencji i konsumentów może, na wniosek strony, która wniosła odwołanie, wstrzymać do czasu rozstrzygnięcia sprawy wykonanie decyzji, jeżeli zachodzi niebezpieczeństwo wyrządzenia znacznej szkody lub spowodowania trudnych do odwrócenia skutków”. Zmiana ta wynika ze zmian w ustawie – Prawo telekomunikacyjne.
Ustrój sądów powszechnych
Zdecydowanie najwięcej zmian z początkiem roku nastąpiło w Prawie o ustroju sądów powszechnych, zatem w ustawie regulującej ramy prawne i organizacyjne funkcjonowania sądów powszechnych, orzekających w sprawach cywilnych i gospodarczych. Ustawa ta przeszła kompleksową nowelizację.
Ograniczając omówienie tych zmian do jedynie kilku, od dnia 1 stycznia 2013 roku zmianom ulega pozycja referendarzy sądowych (którym dodatkowe uprawnienia przyznała już ostatnia nowelizacja k.p.c., np. do orzekania w sprawach o wyjawienie majątku dłużnika – art. 9202 k.p.c.). Referendarzom sądowym przydzielono w sądach powszechnych m.in. generalną kompetencję wykonywania wszystkich zadań poza sprawowaniem wymiaru sprawiedliwości (art. 2 § 2 ustawy), ale także wprowadzono zasadę, że przewodniczącym wydziału ksiąg wieczystych oraz wydziału gospodarczego do spraw rejestru zastawów jest właśnie referendarz sądowy (art. 11 § 2a ustawy).
Weszło też w życie szereg zmian w zakresie wewnętrznej organizacji sądów poszczególnych szczebli, zgromadzenia sędziów apelacji i okręgu oraz funkcji dyrektora sądu (np. nowy przepis art. 31a ustawy, przewidujący zakres kompetencji dyrektora) oraz m.in. wprowadzono nowe przepisy dotyczące rozpatrywania skarg i wniosków dotyczących sposobu działania sądów (art. 41a-41e ustawy).
Istotnym zmianom uległy też chociażby art. 69 oraz art. 100 ustawy, które to zmiany wynikły z podwyższenia wieku emerytalnego do 67 lat i następującego w tym zakresie dostosowania momentu przejścia sędziego w stan spoczynku oraz uposażenia.
Postępowanie administracyjne i sądowoadministracyjne
W postępowaniu administracyjnym na chwilę obecną nie wprowadza się wielu zmian.
Kodeks postępowania administracyjnego, który został szeroko znowelizowany 11 kwietnia 2011 roku, obecnie jest tylko dostosowywany do stanu prawnego zaistniałego w związku z wejściem w życie nowego Prawa pocztowego. Dlatego też od 1 stycznia 2013 roku zmianom uległy przepisy o doręczeniach – art. 39, art. 44 § 1 pkt 1 i art. 47 § 1 k.p.a., a także przepis art. 57 § 5 pkt 2 k.p.a. dotyczący nadania pisma w polskiej placówce pocztowej, skutkującego dotrzymaniem terminu. Podobne zmiany wprowadził ustawodawca w ustawie regulującej postępowanie przed sądami administracyjnymi (zmieniły się art. 65 § 1 i 2, art. 73 § 1-3 oraz art. 83 § 3 Prawa o postępowaniu przed sądami administracyjnymi).
Natomiast w połowie roku, tj. od dnia 1 lipca 2013 roku, w k.p.a. zostaną wprowadzone dalsze zmiany związane z rozpowszechnianiem się instrumentów elektronicznych w postępowaniu administracyjnym. Przepisy przewidujące kompetencję do wydawania rozstrzygnięć lub innych aktów (art. 107 §1 o decyzji administracyjnej, art. 124 § 1 o postanowieniu, art. 238 § 1 dotyczący zawiadomienia o sposobie rozstrzygnięcia skargi; ponadto art. 54 § 2 o wezwaniach i art. 217 § 4 dotyczący elementów zaświadczenia) zostaną znowelizowane o możliwość podpisywania tychże przez podpis osobisty – dane elektroniczne, które będą mogły być zawarte w nowych dowodach osobistych, wydawanych na podstawie wchodzącej w życie właśnie od 1 lipca 2013 roku ustawy o dowodach osobistych.
Maciej Kiełbowski, Zespół Rozwiązywania Sporów i Arbitrażu kancelarii Wardyński i Wspólnicy
