pomoc publiczna | Co do zasady

Przepisy kolejnych tarcz antykryzysowych wprowadziły szereg instrumentów wsparcia w okresie epidemii koronawirusa. Część z nich kwalifikowana jest jako pomoc publiczna i to określonego rodzaju, co wywołuje skutki m.in. w zakresie wartości przysługującego wsparcia. W szczególności należy wziąć pod uwagę kwestię kumulacji pomocy i ryzyka zwrotu części pomocy. Istotne jest zatem, aby rozróżnić, które instrumenty wsparcia stanowią pomoc publiczną, a które takiego charakteru nie mają.

Polska jest największym beneficjentem funduszy europejskich ze źródeł pozaunijnych. Korzystamy z nich, żeby rozwijać europejskie standardy demokracji, ale też żeby rozpowszechniać polską kulturę i polskie dziedzictwo w krajach partnerskich.

Podstawowym narzędziem służącym do ustalenia, czy w danym przypadku można mówić o przyznaniu pomocy publicznej, jest art. 107 Traktatu o funkcjonowaniu Unii Europejskiej. Z tego względu za niezgodne z przepisami o pomocy publicznej mogą zostać uznane np. obowiązujące w danym państwie przepisy podatkowe.

Jednym z warunków zgodności pomocy publicznej z rynkiem wewnętrznym jest jej konieczność. Wsparcie przyznawane ze środków publicznych musi być niezbędne do realizacji danego projektu. Pomoc, która nie wywołuje efektu zachęty, jest nielegalna. Efektu zachęty nie można przy tym sprowadzać do zapewnienia brakujących środków na samodzielne podjęcie działań. Naruszenie wymogów związanych z efektem zachęty staje się przyczyną coraz liczniejszych decyzji o odmowie udzielenia bądź wycofaniu już przyznanego wsparcia finansowego. Decyzje te zwykle zostają podtrzymane w postępowaniu przed sądem.

Rozporządzenia unijne zobowiązują państwa członkowskie do zapobiegania nieprawidłowościom w wydatkowaniu środków z budżetu UE, a także do odzyskiwania kwot nienależnie wypłaconych wraz z odsetkami z tytułu zwrotu tych kwot po terminie. Kiedy beneficjent musi się liczyć z koniecznością zwrotu dofinansowania?

Państwa unijne mają obowiązek wykrywać i korygować nieprawidłowości przy realizacji projektu finansowanego ze środków pochodzących z europejskich funduszy strukturalnych i inwestycyjnych. Jak jednak zdefiniować „nieprawidłowość”?

Czy przepisy dotyczące funduszy strukturalnych uniemożliwiają instytucjom finansowym skuteczne dochodzenie roszczeń o zwrot kredytu, pożyczki lub gwarancji od klientów, którzy byli beneficjentami środków unijnych?

Kwalifikacja zwolnienia z podatku dochodowego jako pomocy publicznej implikuje szereg skutków daleko wykraczających poza zagadnienia podatkowe.

Ustawa Prawo energetyczne przewiduje dla odbiorców przemysłowych możliwość samodzielnego uzyskania i przedstawienia do umorzenia certyfikatów tylko za część zakupionej energii. Przyszłość tego instrumentu wsparcia stanęła jednak pod znakiem zapytania.

Wyrokiem z 12 czerwca 2014 r. Sąd rozstrzygnął sprawę T-488/11, stwierdzając, że korzystna dla przedsiębiorcy umowa zawarta z jednostką z sektora publicznego nie musi oznaczać występowania pomocy publicznej. Przede wszystkim zaś wyrok stanowi o prawie do wniesienia skargi o stwierdzenie nieważności decyzji na podstawie art. 263 TfUE w postępowaniu w sprawie pomocy publicznej.

Agencja Restrukturyzacji i Modernizacji Rolnictwa (ARiMR) bacznie przygląda się wnioskom rolników o przyznanie płatności w ramach wspierania rozwoju obszarów wiejskich przez Europejski Fundusz Rolny na rzecz Rozwoju Obszarów Wiejskich (EFRROW). Skutkuje to znacznym wzrostem liczby negatywnie rozpatrywanych wniosków, a nawet zmianą uprzednio wydanej decyzji o dofinansowaniu.

7 kwietnia 2014 r. Prezydent podpisał nowelizację Prawa energetycznego. Tym samym system wsparcia dla jednostek wysokosprawnej kogeneracji opalanych paliwami gazowymi i innymi paliwami został przedłużony do 2018 roku.