Zmiany w Programie wspierania inwestycji o istotnym znaczeniu dla gospodarki polskiej na lata 2011–2030 | Co do zasady

Rada Ministrów przyjęła nowelizację „Programu wspierania inwestycji o istotnym znaczeniu dla gospodarki polskiej na lata 2011–2030” na mocy uchwały nr 91/2023 z 5 czerwca 2023 r. Zmiany będą obowiązywały do końca okresu obowiązywania wsparcia (2025 r.).

Cele Programu

Celem Programu jest wspieranie projektów inwestycyjnych (kwalifikowanych w pięciu kategoriach: jako inwestycje strategiczne, inwestycje innowacyjne, centra wysokozaawansowanych usług (B+R), centra zaawansowanych usług biznesowych oraz centra doskonałości procesów biznesowych) ukierunkowanych na wzrost innowacyjności oraz konkurencyjności polskiej gospodarki na terenie całego kraju (z wyłączeniem Warszawy i niektórych gmin ościennych). Wsparciu mogą podlegać inwestycje początkowe, w szczególności założenie nowego zakładu albo reinwestycja polegająca na zwiększeniu zdolności produkcyjnych istniejącego zakładu, dywersyfikacji produkcji zakładu czy zasadniczej zmianie procesu produkcyjnego.

Wsparcie udzielane jest w formie grantu. Przyznawane jest ono na podstawie dwustronnej umowy zawartej pomiędzy ministrem właściwym ds. gospodarki a inwestorem z tytułu kosztów tworzenia nowych miejsc pracy albo kosztów inwestycji w rzeczowe aktywa trwałe oraz wartości niematerialne i prawne (może być zwiększone w przypadku oferowania pracownikom szkoleń).

Kryteria ilościowe

Dotychczas jako inwestycje strategiczne i innowacyjne były kwalifikowane wyłącznie inwestycje produkcyjne. Nowelizacja Programu dopuszcza też strategiczne i innowacyjne inwestycje usługowe w zakresie usług w sektorach strategicznych.

W zakresie kryteriów ilościowych dla dużych przedsiębiorców nowelizacja Programu:

• obniżyła o 50% minimalną liczbę nowych miejsc pracy do utworzenia w ramach inwestycji strategicznej (ze 100 do 50),
• zmniejszyła minimalne nakłady inwestycyjne w przypadku centrum usług biznesowych (z 1,5 do 1 mln zł) oraz minimalną liczbę nowych miejsc pracy (ze 150-250 do 100),
• nie zmieniła kryteriów w przypadku inwestycji innowacyjnych (7 mln zł i 20 miejsc pracy) oraz w B+R (1 mln zł i 10 miejsc pracy).

Jednocześnie wprowadzono kategorię przedsiębiorcy rozwijającego się – zatrudniającego mniej niż 1 000 pracowników i którego roczny obrót lub suma bilansowa nie przekracza 250 mln euro. Dla przedsiębiorcy rozwijającego się przewidziane jest złagodzenie kryteriów ilościowych.

Zmiany dostosowują progi wejścia do Programu do wielkości przedsiębiorcy. I tak minimalne koszty inwestycji i liczbę nowych miejsc pracy zostały obniżone o:

• 98% w przypadku mikroprzedsiębiorców,
• 95% w przypadku małych przedsiębiorców,
• 80% w przypadku średnich przedsiębiorców,
• 70% w przypadku przedsiębiorców rozwijających się.

Obniżono o 50% kryteria ilościowe ze względu na lokalizację na obszarze zagrożonym wykluczeniem.

Dla reinwestycji obniżono o 90% wymagania dotyczące minimalnego zatrudnienia w ramach reinwestycji w istniejącym zakładzie, gdy przedsiębiorca ubiega się o wsparcie z tytułu kosztów inwestycji.

Kryteria jakościowe

Nowelizacja Programu częściowo zmodyfikowała dotychczasowe kryteria jakościowe inwestycji, zmniejszając też ich liczbę. Obecne kryteria jakościowe to:

• inwestycja w sektorze strategicznym / działalność obejmująca co najmniej zaawansowane procesy
• prowadzenie działalności B+R
• posiadanie statusu MŚP
• utworzenie wyspecjalizowanych miejsc pracy / utworzenie wysokopłatnych i stabilnych miejsc pracy
• prowadzenie działalności gospodarczej o niskim negatywnym wpływie na środowisko / w budynku o niskim negatywnym wpływie na środowisko
• rozwój zrównoważony terytorialnie – zlokalizowanie inwestycji na obszarach słabiej rozwiniętych
• wspieranie zdobywania wykształcenia i kwalifikacji zawodowych oraz współpraca ze szkołami branżowymi
• podejmowanie działań w zakresie opieki nad pracownikiem.

Jednocześnie część kryteriów została zastąpiona innymi, takimi jak wykorzystanie potencjału zasobów ludzkich – zatrudnianie pracowników z orzeczeniem o niepełnosprawności, robotyzacja i automatyzacja procesów oraz inwestycja w OZE.

Ponadto obniżono minimalną liczbę punktów za ocenę jakościową, niezbędnych do ubiegania się o wsparcie, nawet do 40% (aktualnie 60%), w zależności od lokalizacji inwestycji (intensywności pomocy). Kryteria ilościowe

Współpraca z podmiotami tworzącymi system szkolnictwa wyższego i nauki oraz szkołami ponadpodstawowymi

Nowelizacja Programu nie wprowadza zmian w zakresie obowiązku przeznaczenia przez inwestora 15% wartości uzyskanego grantu na współpracę z podmiotami tworzącymi system szkolnictwa wyższego w okresie realizacji i utrzymania inwestycji. Jednocześnie nowelizacja poszerza katalog takich podmiotów o szkoły ponadpodstawowe, a także wydłuża listę form współpracy z ww. podmiotami, do której dodano m.in.:

• udział w konsorcjach badawczych współfinansowanych przez Narodowe Centrum Badań i Rozwoju,
• zakup patentów i licencji od podmiotów tworzących system szkolnictwa wyższego i nauki lub ich spółek celowych,
• wyposażanie podmiotów tworzących system szkolnictwa wyższego i nauki oraz szkół ponadpodstawowych w sprzęt niezbędny do prowadzenia badań czy zadań dydaktycznych lub praktycznych.

Maksymalne wsparcie

Wysokość wsparcia w ramach Programu zależy od lokalizacji inwestycji (maksymalnej intensywności pomocy), poniesionych kosztów inwestycji oraz oceny jakości i kosztów szkoleń na pracownika (w przypadku skorzystania z grantu szkoleniowego).

W przypadku wsparcia z tytułu kosztów inwestycji nowelizacja Programu premiuje MŚP oraz przedsiębiorców rozwijających się, oferując wyższy niż dotychczas (nawet do 25%) poziom maksymalnego wsparcia. Jednocześnie nowelizacja w części lokalizacji limituje wsparcie dla dużych przedsiębiorców – nawet do 5% w przypadku niektórych kategorii inwestycji, jeżeli są zlokalizowane w szczególności:

• poza miastami średnimi tracącymi funkcje społeczno-gospodarcze lub gminami, na terenie których położone są te miasta, lub poza gminami graniczącymi z ww. miastami lub z ww. gminami,
• na obszarach powiatów lub miast na prawach powiatu, w których stopa bezrobocia wynosi co najmniej 160% przeciętnej stopy bezrobocia w kraju – z wyłączeniem miast, w których zlokalizowana jest siedziba wojewody lub sejmiku województwa.

W przypadku wsparcia z tytułu tworzenia nowych miejsc pracy zmiany wspierają lokowanie inwestycji na słabiej rozwiniętych obszarach kraju, zmniejszając poziom wsparcia na pozostałym obszarze.

Program limituje wsparcie w przypadku większych projektów inwestycyjnych. W przypadku inwestycji mniejszych niż 1 mld zł do kalkulacji wsparcia uwzględnia się koszty do 50 mln euro, zaś w przypadku inwestycji większych lub równych 1 mld zł  do obliczenia wsparcia uwzględnia się koszty do 100 mln euro.

Jednocześnie nowelizacja Programu znosi wspomniane limity w przypadku inwestycji, których koszty przekraczają 9 mld zł i tych, które mogą stanowić podstawę strategii politycznych i działań służących osiągnięciu wspólnych celów europejskich (np. Europejski Zielony Ład, strategia cyfrowa, strategia przemysłowa, strategia w zakresie danych).

Łączenie z innymi rodzajami wsparcia

Program przewiduje możliwość łączenia wsparcia z inną regionalną pomocą inwestycyjną (np. zwolnieniem od podatku dochodowego na podstawie decyzji o wsparciu w Polskiej Strefie  Inwestycji). Nowelizacja Programu przewiduje zmianę kryteriów dopuszczalności takiego łączenia – złagodzenie (zmniejszenie minimalnych kosztów) dla inwestycji strategicznych i innowacyjnych oraz zaostrzenie (zwiększenie minimalnego zatrudnienia) dla centrów usług (w niektórych przypadkach).

Podsumowanie

Program cieszy się niesłabnącą popularnością, czego wyrazem jest rekordowa liczba przyznanych w jego ramach grantów. Zaproponowane zmiany mogą przyczynić się do dalszego wzrostu jego popularności. Zachętą może być przede wszystkim możliwość łączenia wsparcia w ramach Programu ze zwolnieniem od podatku dochodowego w Polskiej Strefie Inwestycji, szczególnie że nowe kryteria jakościowe Programu są niemal identyczne z kryteriami obowiązującymi w Polskiej Strefie Inwestycji.

dr Joanna Prokurat, radca prawny, doradca podatkowy, praktyka podatkowa i praktyka pomocy publicznej kancelarii Wardyński i Wspólnicy