Urząd Transportu Kolejowego rośnie w siłę

24.03.2011 infrastruktura

Szykuje się kolejna zmiana ustawy o transporcie kolejowym. Tym razem ustawodawca planuje wzmocnienie pozycji regulatora rynku.

Do konsultacji międzyresortowych trafił właśnie projekt zmian do ustawy o transporcie kolejowym. Mają być one podyktowane potrzebą wzmocnienia pozycji regulatora rynku transportu kolejowego i dostosowania jego kompetencji do systemu organizacji przewozów przewidzianego w przepisach nowej ustawy o publicznym transporcie zbiorowym. Jeśli propozycje zmian wejdą w życie, już w niedalekiej przyszłości Prezes Urzędu Transportu Kolejowego (UTK) będzie mógł np. nie wpuścić danego przewoźnika kolejowego na tory. Ta zmiana to nic innego jak reakcja ustawodawcy na dezorganizację transportu kolejowego, do której doszło w grudniu 2010 roku.

Projekt zakłada uzupełnienie kompetencji UTK w zakresie decyzji w sprawie wolnego dostępu o przesłankę znaczącego naruszenia warunków ekonomicznych usługi publicznej. Zgodnie z planami regulator będzie mógł nie dopuścić do infrastruktury kolejowej przewoźnika, który w istotnym stopniu zmniejszałby rentowność usługi publicznej realizowanej na określonej linii lub liniach. Ocena spełnienia przesłanki „wpłynięcia w znaczącym stopniu” na tę rentowność będzie pozostawać każdorazowo w gestii Prezesa UTK.

Ponadto projektowana nowelizacja zakłada wprowadzenie nowej instytucji uzgadniania lub opiniowania przez Prezesa UTK planu transportowego w zakresie przewozów pasażerskich w transporcie kolejowym. Podstawą uzgodnienia lub opinii będzie zgodność planu z obowiązującym prawem (chodzi zwłaszcza o uwzględnienie uwarunkowań branych z mocy ustawy pod uwagę przy jego tworzeniu oraz zakres jego obligatoryjnej treści), a nie celowość zaangażowania środków publicznych czy ustalenia połączeń objętych usługą publiczną.

Planuje się również, że Prezes UTK będzie sprawował nadzór nad prawidłowością zawierania umów o świadczenie usługi publicznej. Będzie on, w drodze decyzji, uzgadniać projekt umowy. Uzgodnienie będzie mogło być warunkowe, a uwzględnienie warunków w treści umowy będzie konieczne dla jej ważności. Ponadto planuje się przyznanie Prezesowi UTK uprawnień w zakresie nadzoru nad umowami o dostęp do infrastruktury. Prezes UTK miałby możliwość włączenia się w negocjacje w sprawie zawarcia umowy o udostępnienie infrastruktury oraz wyznaczenie przez niego terminu ich zakończenia.

Wszystko wskazuje, że działania ustawodawcy to reakcja na brak równowagi w zakresie rozwiązań prawnych dotyczących kontroli Prezesa UTK nad dostępem do rynku. Prezes UTK nie ma bowiem uprawnień do wydawania decyzji w sprawie wolnego dostępu oraz w zakresie nadzoru nad kształtowaniem się oferty przewozowej w ramach usługi publicznej. Jest to niewątpliwy problem, który hamuje rozwój konkurencji na polskim rynku usług przewozowych. W chwili obecnej Prezes UTK zajmuje się głównie technicznymi kwestiami regulacji ruchu kolejowego, również sprawami jego bezpieczeństwa, a działania z zakresu regulacji ekonomicznej stanowią margines jego działalności. Katalog zadań Prezesa UTK określony w ustawie o transporcie kolejowym wskazuje, że tylko w niewielkim stopniu może on wpływać na sytuację na rynku kolejowym.

Klaudia Przybyłowicz, zespół Infrastruktura, Transport, Zamówienia Publiczne (PPP) kancelarii Wardyński i Wspólnicy