Uchwały wspólników spółki z o.o.
Kiedy konieczne jest odbycie zgromadzenia, a kiedy można je pominąć? Uwagi na gruncie znowelizowanych przepisów Kodeksu spółek handlowych.
1 marca 2019 r. weszła w życie zmiana Kodeksu spółek handlowych polegająca na uchyleniu art. 231 § 4 k.s.h. Przepis ten stanowił, że w sprawach będących obligatoryjnie przedmiotem obrad zwyczajnego zgromadzenia wspólników wyłączona jest możliwość głosowania pisemnego. Warto przyjrzeć się bliżej krajobrazowi prawnemu po tej nowelizacji, aby dobrze zrozumieć, w jakich przypadkach i w jakim zakresie możliwe jest obecnie podejmowanie uchwał wspólników spółki z o.o. bez odbycia zgromadzenia wspólników. Oczywiście rozważania te mają mniejsze znaczenie w przypadku, gdy w spółce jest tylko jeden wspólnik – ten bowiem, zgodnie z art. 156 k.s.h., wykonuje wszystkie uprawnienia przysługujące zgromadzeniu wspólników.
Trzy alternatywne tryby…
Art. 227 § 1 k.s.h. stanowi, że uchwały wspólników podejmowane są na zgromadzeniach wspólników. Od tej zasady przewiduje zarazem (w art. 227 § 2) dwa wyjątki. Po pierwsze, uchwały mogą być powzięte bez odbycia zgromadzenia, jeżeli wszyscy wspólnicy wyrażą zgodę na dane postanowienie (jest to głosowanie w ramach tzw. kurendy). Po drugie, uchwały mogą być podejmowane w trybie głosowania pisemnego. W pierwszym przypadku chodzi o (z reguły korespondencyjne) „zatwierdzenie” przez każdego ze wspólników konkretnego brzmienia proponowanej uchwały (przy czym uchwała jest podjęta, o ile wszyscy wspólnicy wyrażą zgodę na jej treść na piśmie). W drugim natomiast przypadku wystarczy pisemna zgoda wszystkich wspólników na samo głosowanie. Sama treść postanowienia będącego treścią uchwały może być za to przedmiotem dyskusji i zmian wspólników, którzy zresztą mogą ostatecznie głosować przeciwko uchwale (nie obowiązuje tu zasada jednomyślności co do treści uchwały, a jedynie co do faktu głosowania).
…które nie zawsze obowiązują
Możliwość podejmowania uchwał poza zgromadzeniem wspólników nie ma jednak charakteru bezwzględnego. Nie tylko bowiem z zasady stanowi ona opcję, na której zastosowanie muszą każdorazowo wyrazić zgodę wszyscy wspólnicy, ale także istnieje katalog uchwał, których w tym trybie w ogóle nie można podejmować.
I tak na zgromadzeniu wspólników muszą być podjęte wszystkie uchwały:
- w sprawach wymagających zwołania zgromadzenia wspólników (np. w przypadku zwołania zgromadzenia na podstawie art. 233 k.s.h., tj. gdy strata spółki wskazania w sprawozdaniu finansowym przewyższa sumę kapitałów zapasowego i rezerwowych oraz połowę kapitału zapasowego);
- które wymagają zamieszczenia w protokole sporządzonym przez notariusza (np. uchwała w sprawie zmiany umowy spółki);
- wymagające głosowania tajnego (a więc np. wszystkie uchwały w sprawach osobowych, w tym dotyczące zmian w organach spółki czy udzielenia ich członkom absolutorium).
Za sprawą przywołanej już wcześnie nowelizacji Kodeksu spółek handlowych z powyższego katalogu wykreślona została kategoria spraw, w których głosowanie pisemne wyraźnie wyklucza ustawa. Warto jednak pamiętać, że uchwał w sprawie udzielenia członkom organów spółki absolutorium nadal nie można podejmować w trybie kurendy. Ta bowiem forma głosowania faktycznie uniemożliwia zachowanie tajności (w przeciwieństwie do głosowania pisemnego).
Brak konsekwencji w ustawie
W literaturze niekiedy podnosi się, że katalog przypadków, w których ustawa wprost wymaga podjęcia uchwały wspólników na zgromadzeniu, jest szerszy. Faktycznie w przepisach wymiennie pojawiają się odwołania do „uchwał zgromadzenia wspólników” oraz „uchwał wspólników”. Wydaje się jednak (i jest to pogląd dominujący), że takie zróżnicowanie terminologiczne jest przypadkowe, o czym przekonuje redakcja art. 228 k.s.h., który wymaga podjęcia „uchwały wspólników” (a nie „uchwały zgromadzenia”) także w sprawach, w których dotąd (przed uchyleniem art. 231 § 4 k.s.h., wspomnianym wcześniej) ustawa wykluczała głosowanie pisemne.
Modyfikacje w umowie spółki
Oczywiście nie ma przeszkód, by umowa spółki zawierała dodatkowe ograniczenia dotyczące podejmowania uchwał wspólników poza zgromadzeniami, choć wydaje się, że powinno to nastąpić (podobnie jak w przypadku ustawy) w sposób dostatecznie wyraźny. Podobnie bowiem jak w ustawie, także w umowach spółek niejednokrotnie spotkać można (wyraźnie niezamierzone) wymienne posługiwanie się pojęciami uchwał wspólników i uchwał zgromadzenia tychże.
Nie ma natomiast możliwości, by umowa spółki dokonywała odwrotnej modyfikacji, tj. rozszerzała zakres sytuacji, w których można uniknąć odbywania zgromadzenia wspólników w celu podjęcia uchwał.
Maciej A. Szewczyk, radca prawny, praktyka transakcji i prawa korporacyjnego kancelarii Wardyński i Wspólnicy
