Szczególne zasady opodatkowania inwestycji na Białorusi | Co do zasady

Specjalne strefy ekonomiczne, Park Wysokich Technologii i Chińsko-Białoruski Park Przemysłowy to tylko niektóre z białoruskich projektów oferujących niezwykle korzystne warunki inwestycyjne, zwłaszcza podatkowe.

Zdaniem Courtney Fingar, redaktor naczelnej magazynu Foreign Direct Investment, Białoruś jest jednym z najbardziej postępowych reformatorów Europy Wschodniej w dziedzinie rozwoju biznesu. W ostatnich latach przeprowadzono na Białorusi szereg reform stymulujących rozwój gospodarczy kraju i przyciągających zagranicznych inwestorów. Do najistotniejszych zmian należy zaliczyć przede wszystkim: wprowadzenie licznych ulg podatkowych, utworzenie kilku specjalnych stref ekonomicznych, otwarcie Parku Nowych Technologii oraz Chińsko-Białoruskiego Parku Przemysłowego, ustanowienie stref wolnocłowych, uproszczenie procedur administracyjnych, a także znaczne ograniczenie działalności kontrolno-nadzorczej państwa. Dodatkowo, dzięki powołaniu Unii Celnej łączącej Białoruś, Rosję i Kazachstan¹, przedsiębiorcy działający na terenie Białorusi uzyskali dostęp do gigantycznego rynku zbytu (170 mln mieszkańców).

Wśród polskich inwestycji na rynku białoruskim są m.in.: Inco-Food założony przez Michała Stępnia, Idea Bank (poprzednio Sombelbank) należący do grupy Getin Holding kontrolowanej przez Leszka Czarneckiego, Tajfun (z większościowym udziałem spółki Atlas), Black Red White – własność Tadeusza Chmiela oraz producent żywności – Mispol. Jednym z najbardziej spektakularnych przykładów udanej współpracy jest działalność grupy Atlas, która po nieudanych inwestycjach w Rosji zdecydowała się przenieść swój biznes na Białoruś. Pierwotnie (w 2005 roku) kosztem 5 mln dolarów spółka otworzyła fabrykę w Dubnej pod Moskwą. Niestety już po roku zarząd został zmuszony do zamknięcia zakładu w związku z masowymi fałszerstwami wyrobów firmy (na rosyjskich bazarach można było kupić dwa typy kleju Atlasa – pierwszy prawdziwy za 500 rubli oraz drugi „tańszy” w identycznym opakowaniu). Inwestycja na Białorusi okazała się wielkim sukcesem, czego dowodem jest stale rosnąca sprzedaż wyrobów spółki – w 2009 roku sprzedano 140 tys. ton produktów, a w 2012 roku już 220 tys. ton. Niedawno grupa wybudowała za 10 mln euro nowy zakład pod Grodnem, a obecnie planuje otworzyć kolejną fabrykę w okolicach Mińska.

Polskie inwestycje na Białorusi (o zakładaniu działalności gospodarczej na Białorusi piszemy w osobnym artykule) są dodatkowo stymulowane korzystnymi rozwiązaniami podatkowymi wynikającymi z polsko-białoruskiej umowy o unikaniu podwójnego opodatkowania². Przykładowo, dywidendy na Białorusi zostały objęte zryczałtowanym podatkiem dochodowym w wysokości 12%, jednak dzięki powyższej umowie podatek od dywidend wypłacanych na rzecz podmiotów z siedzibą (lub miejscem zamieszkania) w Polsce nie może przekroczyć 10%, jeżeli udział podatnika w kapitale spółki wypłacającej dywidendy wynosi ponad 30%.

Ulgi podatkowe dla inwestycji w małych miejscowościach

W celu pobudzenia działalności gospodarczej na terenie małych i średnich miejscowości władze Białorusi wdrożyły specjalny program inwestycyjny, obejmujący w szczególności szereg ulg podatkowych oraz tryb bezcłowego importu towarów. Zgodnie z białoruskimi przepisami za małe i średnie miejscowości uważa się praktycznie całe terytorium kraju, z wyjątkiem następujących miast: Baranowicze, Bobrujsk, Borysów, Brześć, Witebsk, Homel, Grodno, Żodzino, Żłobin, Lida, Mińsk, Mohylew, Mozyrz, Mołodeczno, Nowopołock, Orsza, Pińsk, Połock, Rzeczyca, Swietłahorsk, Słuck, Soligorsk.

Do ulg podatkowych i innych ułatwień przewidzianych dla przedsiębiorców inwestujących w małych i średnich miejscowościach należy zaliczyć m.in.:

• zwolnienie z podatku dochodowego (18%) w ciągu 7 lat od momentu rejestracji działalności,
• zwolnienie z podatku od nieruchomości (1%) w ciągu 7 lat od momentu rejestracji działalności,
• zwolnienie z opłat skarbowych za wydawanie wszelkich zezwoleń i licencji, a także ich zmianę, a w szczególności za przedłużenie okresu ważności, w ciągu 7 lat od momentu rejestracji działalności,
• zwolnienie z obowiązku sprzedaży obcych walut (30% przychodów) w ciągu 7 lat od momentu rejestracji działalności,
• zwolnienie z ceł przywozowych i podatku VAT (20%) od importu niektórych towarów wnoszonych jako wkład do kapitału zakładowego spółki³,
• możliwość rozłożenia na raty na okres 5 lat ceny sprzedaży nieruchomości zabudowanej nabytej od Skarbu Państwa; warunkiem rozłożenia ceny na raty jest prowadzenie własnej produkcji przez okres co najmniej 3 lat od dnia zawarcia umowy sprzedaży nieruchomości,
• bezprzetargowe oddanie w dzierżawę nieruchomości gruntowej przy zakupie nieruchomości zabudowanej od Skarbu Państwa.

Powyższe ulgi i ułatwienia nie są jednak stosowane wobec niektórych rodzajów działalności gospodarczej, m.in. ubezpieczeń i bankowości.

Specjalne strefy ekonomiczne

Obecnie na terenie Białorusi istnieje 6 specjalnych stref ekonomicznych:

1. SSE „Brześć”, utworzona w 1996 r. na okres 50 lat,
2. SSE „Homel-Roton”, utworzona w 1998 r. na okres 50 lat,
3. SSE „Mińsk”, utworzona w 1998 r. na okres 30 lat,
4. SSE „Witebsk”, utworzona w 1999 r. na okres 30 lat,
5. SSE „Grodnoinwest”, utworzona w 2002 r. na okres 30 lat,
6. SSE „Mohylew”, utworzona w 2002 r. na okres 30 lat.

Aby móc korzystać ze wszystkich przywilejów, które oferują specjalne strefy ekonomiczne, należy dysponować tzw. rezydencją strefy. Może ją nabyć wyłącznie osoba prawna mająca siedzibę na terenie strefy.

Pierwszym etapem w drodze do uzyskania statusu rezydenta jest sporządzenie biznesplanu projektu inwestycyjnego, w którym wartość planowanej inwestycji nie może być niższa niż 1 mln euro, a udział towarów i usług eksportowanych z Republiki Białorusi lub stanowiących tzw. substytucję importu⁴ w całkowitej wielkości sprzedaży musi wynosić co najmniej 70%. Kolejny etap to przedłożenie organom administracyjnym SSE następujących dokumentów:

• wniosku,
• poświadczonych notarialnie odpisów dokumentów założycielskich (wraz z oryginałami do wglądu);
• kopii świadectwa rejestracji państwowej (wraz z oryginałem do wglądu),
• biznesplanu,
• potwierdzenia opłaty skarbowej (ok. 450 euro).

Rozpatrzenie dokumentów trwa nie dłużej niż 14 dni roboczych, po czym wnioskodawca otrzymuje projekt umowy ws. warunków prowadzenia działalności na terenie strefy⁵. Podpisanie umowy kończy proces uzyskania rezydencji specjalnej strefy ekonomicznej. Umowę zawiera się na czas realizacji zgłoszonego projektu inwestycyjnego, choć istnieje możliwość jej przedłużenia.

Przykładami ulg podatkowych i innych korzyści oferowanych przez specjalne strefy ekonomiczne są m.in.:

• całkowite zwolnienie z podatku dochodowego (18%) przez pierwsze 5 lat od daty zgłoszenia osiągnięcia dochodu oraz zwolnienie w wysokości 50% w ciągu kolejnych 5 lat,
• zwolnienie z podatku od nieruchomości (1%),
• obniżona stawka podatku VAT (10%) na towary (i usługi) stanowiące tzw. substytucję importu,
• zwolnienie z obowiązku uiszczenia opłaty (ustalanej w trakcie przetargu) za prawo zawarcia umowy dzierżawy nieruchomości gruntowej w celu jej zabudowy,
• zwolnienie z czynszu za dzierżawę gruntu w celu jego zabudowy, przez okres budowy, lecz nie dłużej niż 5 lat,
• zwolnienie z podatku VAT (20%), a także opłat celnych, antydumpingowych i wyrównawczych importu towarów na teren strefy wolnocłowej (wydzielonego terytorium SSE zapewniającego bezcłowy import towarów),
• zwolnienie z podatku VAT (20%), a także opłat celnych, antydumpingowych i wyrównawczych eksportu towarów ze strefy wolnocłowej na teren Unii Celnej (Rosji, Białorusi i Kazachstanu) w przypadku towarów stanowiących produkcję własną (uznaje się je wówczas za pochodzące z terenu Unii). Powyższe zwolnienie nie jest stosowane wobec towarów zagranicznych,
• możliwość sfinansowania na zasadzie pierwszeństwa budowy infrastruktury inżynieryjnej i transportowej niezbędnej do realizacji projektu inwestycyjnego zgłoszonego przez rezydenta SSE, ze środków danej strefy lub Państwowego Programu Inwestycyjnego. Warunkiem priorytetowego finansowania jest odpowiednia skala inwestycji – co najmniej 10 mln euro.

Ogólna skala obciążeń podatkowych na terenie stref stanowi zaledwie 60% średniej krajowej. Jednocześnie jednak każdy rezydent SSE jest zobowiązany uiszczać kwartalnie składki do specjalnego funduszu rozwoju strefy, poczynając od kwartału, w którym rozpoczął swą działalność gospodarczą. Wysokość składki określana jest indywidualnie w zależności od wielkości inwestycji, liczby tworzonych miejsc pracy, terminu zawartej umowy itp.

Park Wysokich Technologii

Park Wysokich Technologii (dalej także PWT) to białoruska „krzemowa dolina” utworzona na mocy dekretu z dnia 22 września 2005 r. w celu rozwoju przemysłu informatycznego i eksportu nowych technologii, a także koncentracji potencjału kadrowego i inwestycyjno-finansowego w sektorze IT. Park położony jest na terenie Mińska i zajmuje powierzchnię ok. 100 ha. Obecnie w PWT działa ponad 100 spółek-rezydentów, wśród których znajdują się m.in.: EPAM Systems, Intransition, iTechArt Group, IBA-Gomel-park, Game Stream, IT park.

Park oferuje w szczególności następujące korzyści finansowe:

• zwolnienie z podatku dochodowego (18%),
• zwolnienie z podatku VAT (20%),
• zwolnienie z podatku od nieruchomości (1%),
• zwolnienie z podatku VAT i opłat celnych importu urządzeń technologicznych lub ich części (również zapasowych) przeznaczonych wyłącznie do użytku na terenie Republiki Białoruś w celu realizacji projektów inwestycyjnych,
• preferencyjny system opłacania składek na poczet ubezpieczeń społecznych.

Podobnie jak w przypadku specjalnych stref ekonomicznych, warunkiem korzystania z przywilejów PWT jest uzyskanie statusu jego rezydenta. Może nim być wyłącznie osoba prawna prowadząca lub planująca prowadzić jeden lub kilka z poniższych rodzajów działalności:

• analiza, projektowanie i programowanie systemów informatycznych,
• operacje przetwarzania danych z wykorzystaniem oprogramowania,
• badania podstawowe i stosowane, prace rozwojowe w dziedzinie nauk przyrodniczych i technicznych, a także wdrożenie wyników takich badań.

W celu uzyskania rezydencji Parku należy złożyć wniosek wraz z biznesplanem oraz odpisami dokumentów założycielskich. Po rozpatrzeniu dokumentów (co trwa do jednego miesiąca) z wnioskodawcą zawierana jest umowa o warunkach prowadzenia działalności w PWT. Przedsiębiorca może zarejestrować się jako rezydent Parku niezależnie od siedziby biura. Rezydenci PWT zobowiązani są do wnoszenia składek w wysokości 1% uzyskanych przychodów.

Z udogodnień proponowanych przez Park mogą także korzystać osoby prawne nieprowadzące wprawdzie powyższej działalności, lecz realizujące (lub zamierzające realizować) projekty biznesowe w sektorze IT zorientowane na rozwój oprogramowania oraz technologii informacyjnych i komunikacyjnych. Warunkiem zastosowania ulg i innych korzyści jest rejestracja projektu biznesowego w PNT, przebiegająca w sposób analogiczny do procesu rejestracji rezydent Parku.

Chińsko-Białoruski Park Przemysłowy

Chińsko-Białoruski Park Przemysłowy stanowi szczególną strefę ekonomiczną powołaną do życia w 2012 roku na 50 lat. Zajmuje powierzchnię 80 km² i znajduje się w odległości 25 km od Mińska, niedaleko międzynarodowego lotniska oraz autostrady Berlin-Moskwa.

Do korzyści oferowanych przez Park należą m.in.:

• całkowite zwolnienie z podatku dochodowego (18%) przez pierwsze 10 lat oraz 50% ulgi w ciągu kolejnych 10 lat,
• całkowite zwolnienie z podatku od nieruchomości (1%) przez pierwsze 10 lat oraz 50% ulgi w ciągu kolejnych 10 lat,
• zwolnienie z podatku od sprzedaży walut obcych (30%) do 1 stycznia 2027 r.,
• zwolnienie z podatku VAT (20%) i opłat celnych importu towarów przeznaczonych wyłącznie do użytku na terenie Republiki Białoruś w celu realizacji projektów inwestycyjnych Parku,
• zwolnienie z podatku VAT oraz podatku od nieruchomości przy nieodpłatnym przekazaniu nieruchomości pomiędzy rezydentami Parku,
• możliwość odliczenia w całości podatku VAT zapłaconego przy nabyciu towarów i usług wykorzystywanych do projektowania, budowy i wyposażenia budynków i budowli na terenie Parku,
• preferencyjny system opłacania składek od ubezpieczeń społecznych,
• możliwość tworzenia stref wolnocłowych,
• specjalny system ochronny – w razie wprowadzenia nowych obciążeń fiskalnych na terenie Białorusi nie powstanie obowiązek ich płacenia przez rezydentów Parku.

Aby korzystać z powyższych przywilejów, konieczne jest nabycie rezydencji Parku. Rezydentem może zostać osoba prawna, która złoży odpowiedni wniosek wraz z odpisami dokumentów założycielskich, a także projektem inwestycyjnym i jego uzasadnieniem. Inwestycja musi opiewać na co najmniej 5 mln dol. i dotyczyć rozwoju przemysłu w zakresie elektroniki, chemii, biotechnologii lub inżynierii.

Alina Kalinowska, Mińska Izba Adwokacka

Przemysław Szymczyk, Zespół Nieruchomości i Inwestycji Budowlanych kancelarii Wardyński i Wspólnicy

__________________

¹ Unia Celna Republiki Białorusi, Republiki Kazachstanu i Federacji Rosyjskiej formalnie istnieje od 1 stycznia 2010 r., jednak kodeks celny pomiędzy państwami sygnatariuszami został podpisany 27 listopada 2009 r.

² Umowa między Rządem Rzeczypospolitej Polskiej a Rządem Republiki Białoruś w sprawie unikania podwójnego opodatkowania w zakresie podatków od dochodu i majątku, sporządzona w Mińsku dnia 18 listopada 1992 r. (Dz. U. z 13 grudnia 1993 r.).

³ Dotyczy towarów sklasyfikowanych według „Jednolitej nomenklatury zagranicznej działalności gospodarczej w Unii Celnej” na pozycjach nr: 7301, 7302, 7308, 7309 00, 7311 00, 8401-8408, 8410-8481, 8483, 8484, 8486, 8487, 8501-8519, 8521-8523, 8525-8537, 8543, 8545, 8601-8609 00, 8701, 8702, 8704-8707, 8709-8713, 8716, 8801-8805, 8901-8908, 9005-9008, 9010-9020, 9022-9032, 9103-9107, 9201, 9202, 9205-9208, 9401-9406, 9503-9508. Szczegółowe oznaczenie kategorii towarów, zgodnie z powyższą nomenklaturą, znajduje się na stronie http://www.eurasiancommission.org. W szczególności zwolnienie stosuje się do różnych urządzeń, konstrukcji, narzędzi, maszyn, niektórych pojazdów (w tym samochodów), przyczep, naczep, samolotów, statków, lokomotyw itp.

⁴ „Substytucja importu” (ros. импортозамещающий товар) to towary i usługi dostarczane na krajowy (białoruski) rynek przez rezydentów SSE, objęte specjalną, ustawową listą aktualizowaną i zatwierdzaną co roku przez Radę Ministrów. Zgodnie z białoruskim prawem powyższe towary i usługi powinny znajdować się na liście przez okres co najmniej trzech lat.

⁵ Przykładowe umowy o warunkach prowadzenia działalności w strefie można znaleźć na następujących stronach: www.fez.brest.by, www.grodnoinvest.com, www.fezminsk.by, www.gomelraton.com, www.fez-vitebsk.com, www.fezmogilev.by.