Poszukiwanie i wydobycie gazu łupkowego a decyzja o środowiskowych uwarunkowaniach

08.12.2011 ochrona środowiska

Czy przed podjęciem działalności polegającej na poszukiwaniu lub wydobyciu gazu łupkowego zawsze konieczne jest przeprowadzenie oceny odziaływania planowanego przedsięwzięcia na środowisko?

Poszukiwanie i wydobycie gazu łupkowego stanowi niewątpliwie ingerencję w środowisko, podobnie zresztą jak poszukiwanie i wydobycie innych paliw kopalnych. Działalność ta jest regulowana przez państwo i wymaga uzyskania odpowiednich decyzji administracyjnych (w tym koncesji) przed jej podjęciem. Decyzje te muszą uwzględniać konieczność ochrony środowiska, w szczególności konieczność minimalizacji negatywnego oddziaływania działalności poszukiwania lub wydobycia gazu. Jednym z instrumentów mających zapewnić odpowiedni poziom ochrony środowiska jest decyzja o środowiskowych uwarunkowaniach, która określa środowiskowe uwarunkowania realizacji danego przedsięwzięcia.

Co do zasady uzyskanie decyzji o środowiskowych uwarunkowaniach jest wymagane dla planowanych przedsięwzięć mogących zawsze znacząco oddziaływać na środowisko oraz mogących potencjalnie znacząco oddziaływać na środowisko. O tym, jakie konkretnie przedsięwzięcia zalicza się do którejś z tych dwóch grup, przesądza rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 9 listopada 2010 r. Otrzymanie decyzji o środowiskowych uwarunkowaniach jest konieczne przed uzyskaniem koncesji na poszukiwanie lub rozpoznawanie złóż kopalin lub na wydobywanie kopalin ze złóż.

Poszukiwanie lub rozpoznawanie

Zgodnie ze wspomnianym rozporządzeniem przedsięwzięciem mogącym potencjalnie oddziaływać na środowisko jest poszukiwanie lub rozpoznawanie złóż kopalin

połączone z robotami geologicznymi wykonywanymi przy użyciu materiałów wybuchowych,
prowadzone na obszarach morskich RP,
prowadzone metodą podziemną, oraz
wykonywane metodą otworów wiertniczych o głębokości większej niż 1 000 m.

Dla poszukiwania i rozpoznawania złóż gazu łupkowego ma znaczenie ten ostatni punkt, (wprowadzony stosunkowo niedawno, wraz z wejściem w życie rozporządzenia z 9 listopada 2010 r., obowiązuje od 15 listopada 2010 roku), gdyż tę działalność prowadzi się między innymi taką właśnie metodą.

Kwalifikacja planowanej działalności do którejś z grup wymienionych powyżej przesądzać będzie o konieczności uzyskania decyzji o środowiskowych uwarunkowaniach. Nie oznacza to jeszcze, że konieczne będzie przeprowadzenie oceny oddziaływania planowanego przedsięwzięcia na środowisko (w tym sporządzenie raportu, przeprowadzenie procedury udziału społeczeństwa, wraz z rozpatrzeniem złożonych uwag i wniosków). Co do zasady to organ właściwy do wydania decyzji o środowiskowych uwarunkowaniach stwierdzi, po przeprowadzeniu tzw. screeningu, czy konieczne będzie przeprowadzenie oceny oddziaływania na środowisko. Kierował się będzie przy tym przesłankami określonymi w ustawie, między innymi takimi jak: rodzaj i charakter przedsięwzięcia, jego skala, potencjalna emisja substancji do środowiska, ryzyko wystąpienia awarii, lokalizacja przedsięwzięcia i jego wpływ na obszary chronione.

Przeprowadzenie oceny oddziaływania będzie natomiast konieczne, jeżeli planowane poszukiwanie lub rozpoznawanie złóż gazu łupkowego może znacząco oddziaływać na obszar Natura 2000.

Wydobywanie kopalin ze złóż

Działalność polegająca na wydobywaniu gazu łupkowego jest, co do zasady, kwalifikowana jako działalność mogąca zawsze znacząco oddziaływać na środowisko. Oznacza to, że podmiot zamierzający prowadzić działalność polegającą na wydobyciu gazu łupkowego, przed otrzymaniem koncesji, musi uzyskać decyzję o środowiskowych uwarunkowaniach. W przypadku planowanej działalności polegającej na wydobyciu gazu łupkowego konieczne będzie zawsze przeprowadzenie oceny oddziaływania planowanej działalności na środowisko.

Ocena oddziaływania przedsięwzięcia na środowisko

Jak wiadomo, ocena oddziaływania przedsięwzięcia na środowisko obejmuje w szczególności sporządzenie raportu o oddziaływaniu na środowisku i jego późniejszą weryfikację, uzyskanie wymaganych ustawą opinii i uzgodnień oraz zapewnienie możliwości udziału społeczeństwa w postępowaniu.

Raport o oddziaływaniu przedsięwzięcia na środowisko zawierać powinien miedzy innymi dokładny opis planowanej inwestycji, a także zakres oddziaływania przedsięwzięcia na środowisko na etapach jego realizacji, eksploatacji lub użytkowania oraz likwidacji oraz wiele innych elementów, pozwalających organowi kompleksowo ocenić zakres oddziaływania planowanego przedsięwzięcia na środowisko. Sporządzenie raportu może być kosztowne i czasochłonne. Ponadto, ponieważ w postępowaniu może wziąć udział społeczeństwo i organizacje ekologiczne, podmiot wnioskujący o decyzję musi liczyć się z ich czynnym udziałem w postępowaniu, składaniem uwag i wniosków, a po wydaniu decyzji – z możliwością odwołania się do organu wyższej instancji i zaskarżenia decyzji do sądu.

Podsumowanie

Podobnie jak w przypadku wydobycia innych kopalin, poszukiwanie i wydobycie gazu łupkowego prowadzone niezgodnie z przepisami prawa ochrony środowiska oraz prawa górniczego i geologicznego może negatywnie oddziaływać na środowisko. Aby wykluczyć lub zminimalizować tego rodzaju oddziaływanie, ustawodawca wprowadził szereg instrumentów prawnych. Jednym z nich jest obowiązek uzyskania decyzji o środowiskowych uwarunkowaniach oraz uwzględnienia jej postanowień przed podmiot, który jest jej adresatem, oraz przez organ wydający koncesje na poszukiwanie złóż gazu łupkowego lub jego wydobywanie.

W przypadku poszukiwania i rozpoznawania złóż gazu ziemnego nie uniknie się już obecnie obowiązku uzyskania decyzji o środowiskowych uwarunkowaniach przed podjęciem tej działalności i przed uzyskaniem odpowiedniej koncesji. Nie zawsze natomiast konieczne będzie przeprowadzenie oceny oddziaływania przedsięwzięcia na środowisko.

Przed podjęciem wydobycia gazu łupkowego zasadniczo konieczne będzie zarówno uzyskanie decyzji o środowiskowych uwarunkowaniach, jak i przeprowadzenie oceny oddziaływania planowanego przedsięwzięcia na środowisko. Należy mieć na uwadze, że względu na konieczność sporządzenia raportu i zapewnienia udziału społeczeństwa oraz możliwy udział w postępowaniu organizacji ekologicznych procedura oceny oddziaływania przedsięwzięcia na środowisko może znacznie wydłużyć moment uzyskania koncesji na wydobycie i podjęcia działalności.

Bartosz Kuraś, Zespół Prawa Ochrony Środowiska kancelarii Wardyński i Wspólnicy