Komornik nie zawsze złoży wniosek o wykreślenie ostrzeżenia
Po zakończeniu postępowania egzekucyjnego komornik ma obowiązek złożyć wniosek o wykreślenie z księgi wieczystej ostrzeżenia o toczącej się egzekucji. Nie dotyczy to jednak wszystkich postępowań egzekucyjnych.
Dużym mankamentem dotychczasowej regulacji Kodeksu postępowania cywilnego w zakresie postępowania egzekucyjnego był brak przepisów regulujących kwestie wykreślenia z księgi wieczystej nieruchomości wpisu ostrzeżenia o postępowaniu egzekucyjnym, po jego zakończeniu. Przez zakończenie postępowania egzekucyjnego należy rozumieć w szczególności sytuację umorzenia postępowania wobec spłaty zadłużenia przez dłużnika bez konieczności przeprowadzenia licytacji nieruchomości.
Do złożenia wniosku o wykreślenie ostrzeżenia nie był uprawniony ani dłużnik, ani wierzyciel, ani też właściciel nieruchomości. Wniosek taki mógł złożyć jedynie komornik, który na etapie wszczynania postępowania egzekucyjnego zobowiązany był zgłosić do sądu wieczystoksięgowego informację o wszczęciu egzekucji. Zgłoszenie komornika stanowiło zaś podstawę do wpisania ostrzeżenia o toczącym się postępowaniu egzekucyjnym w dziale III księgi wieczystej nieruchomości.
Niewykreślenie takiego ostrzeżenia z księgi wieczystej po zakończeniu egzekucji powoduje szereg komplikacji dla właściciela nieruchomości (którym nie musi być przecież sam dłużnik), jak i pozostałych wierzycieli dłużnika. Stan wpisów w księdze wieczystej w takiej sytuacji nie przedstawia bowiem aktualnego stanu faktycznego i prawnego danej nieruchomości. Właściciel, do czasu wykreślenia ostrzeżenia, nie może obciążyć nieruchomości np. z tytułu zabezpieczenia kredytu bankowego, bowiem obciążenie nieruchomości po jej zajęciu jest nieważne (art. 930 § 3 k.p.c.). Niewykreślone ostrzeżenie może również zniechęcać innych wierzycieli dłużnika do prowadzenia egzekucji z rzekomo obciążonych składników majątkowych.
W związku z powyższym należy pozytywnie ocenić zmiany, jakie nastąpiły w związku z wejściem w życie w dniu 3 maja 2012 roku zmian do Kodeksu postępowania cywilnego. Zgodnie z obecnym brzmieniem art. 924 w razie umorzenia postępowania egzekucyjnego komornik składa wniosek o wykreślenie w księdze wieczystej wpisu o wszczęciu egzekucji lub o usunięcie wniosku o wszczęcie egzekucji ze zbioru dokumentów. Nadto ustawodawca, dodając nowy przepis art. 9211, nałożył na komornika obowiązek zawiadomienia sądu, przy którym działa, o wszczęciu i ukończeniu egzekucji. Wprowadzenie powyższego przepisu uzasadnione jest faktem, że dopiero mając informacje o wszczęciu egzekucji z nieruchomości, sąd może podjąć działania nadzorcze nad komornikiem.
Należy jednak pamiętać, że diabeł jak zawsze tkwi w szczegółach. Z niezrozumiałych przyczyn ustawodawca zdecydował bowiem w przepisach przejściowych do ustawy nowelizującej Kodeks postępowania cywilnego, że ciążący na komorniku obowiązek złożenia wniosku o wykreślenie z księgi wieczystej wpisu ostrzeżenia o toczącym się postępowaniu egzekucyjnym i obowiązek zawiadomienia sądu o wszczęciu i zakończeniu egzekucji obejmuje jedynie postępowania egzekucyjne wszczęte po dniu wejścia powyższej ustawy w życie, tj. po 3 maja 2012 roku. Nowelizacja nie obejmuje zatem większości obecnie toczących się postępowań egzekucyjnych.
Skoro ustawodawca zauważył wady regulacji, a w zasadzie jej brak w tym zakresie, powinien tak uregulować przepisy przejściowe, aby obowiązek złożenia wniosku o wykreślenie ostrzeżenia obejmował wszystkie toczące się postępowania egzekucyjne. Nie stały temu na przeszkodzie żadne inne przepisy obecnie obowiązującego prawa. Stało się jednak inaczej i, jak się okazuje, problem pozostał w dalszym ciągu nie do końca rozstrzygnięty. Ponieważ postępowania egzekucyjne z nieruchomości mogą trwać nawet kilkanaście lat, brak regulacji obowiązku komorników do złożenia wniosku o wykreślenie ostrzeżenia z księgi wieczystej we wszystkich postępowaniach egzekucyjnych może być zauważalny jeszcze przez długi czas.
W takim przypadku uczestnikom postępowań egzekucyjnych wszczętych przed 3 maja 2012 roku pozostaną jedynie skarga na czynności komornika i wykorzystanie dobrych relacji z tym organem egzekucyjnym.
Leszek Zatyka, Zespół Reprywatyzacji kancelarii Wardyński i Wspólnicy
(Więcej na temat postępowań egzekucyjnych z nieruchomości i tego, czemu trwają one nawet kilkanaście lat, można przeczytać w publikacji pt. „Spory cywilne i gospodarcze. Przykłady z praktyki” wydanej przez LexisNexis Polska we współpracy z kancelarią Wardyński i Wspólnicy).
