Monika Hartung | Co do zasady

1 lipca 2023 r. wchodzi w życie kolejna, obszerna nowelizacja Kodeksu postępowania cywilnego. Zmiany dotyczą zarówno przepisów ogólnych, jak i postępowania rozpoznawczego, zabezpieczającego, egzekucyjnego i arbitrażowego. W tym artykule odnoszę się do proponowanych zmian części piątej Kodeksu postępowania cywilnego dotyczących sądu polubownego.

Ubezpieczyciel nieprawidłowo notyfikował ogólne warunki umowy ubezpieczenia. Czy może to grozić koniecznością wypłaty odszkodowania, choć z ogólnych warunków ubezpieczenia wynika, że zachodzi wyjątek wyłączający odpowiedzialność ubezpieczyciela?

Ustawą z 17 października 2005 r. dodano do Kodeksu postępowania cywilnego część piątą o sądzie polubownym, implementując do polskiego porządku prawnego ustawę modelową UNCITRAL o międzynarodowym arbitrażu handlowym. Wśród wprowadzonych do Kodeksu przepisów znajduje się artykuł 1209 regulujący – niedoceniane niestety – szczególne postępowanie naprawcze przed sądem polubownym, zwane postępowaniem remisyjnym.

Pandemia Covid-19 wpływa na sytuację spółek oraz osób fizycznych. Wiele z nich zastanawia się, czy będą mogły skorzystać z ochrony ubezpieczeniowej w ramach zawartych umów ubezpieczenia. To samo pytanie zadają sobie przedstawiciele sektora ubezpieczeń.

Jak wskazuje Międzynarodowa Agencja Energetyczna, ponad jedna czwarta dostaw ropy i gazu pochodzi dziś z morza. W ciągu ostatnich kilkunastu lat wydobycie gazu ziemnego ze złóż przybrzeżnych wzrosło o ponad 50%. Coraz większy nacisk kładzie się także na morską energetykę wiatrową. Tego rodzaju przedsięwzięcia są technicznie skomplikowane, często innowacyjne, a w konsekwencji kosztowne. Dlatego koncerny paliwowe ubezpieczają platformy, odwierty oraz dodatkowo sprzęt wiertniczy. Na co warto zwrócić uwagę przy takich ubezpieczeniach? Jak przygotować się do ewentualnego sporu?

Nowelizacja Kodeksu postępowania cywilnego wprowadza do procedury cywilnej parę technicznych usprawnień, które mogą zwiększyć efektywność i sprawność postępowań.

W postępowaniu arbitrażowym, analogicznie jak w postępowaniu przed sądami państwowymi, można wystąpić obok żądania głównego z żądaniem ewentualnym. Ani w ustawie o kosztach sądowych w sprawach cywilnych, ani w regulaminach instytucji arbitrażowych i taryfach opłat arbitrażowych nie ma jednak regulacji dotyczącej opłaty od takich powództw. Pojawia się więc pytanie o zasady naliczania opłat od powództwa ewentualnego w obu tych postępowaniach, a w szczególności o to, czy reguły te są tożsame.

W sporach cywilnych strona występująca z roszczeniami może żądać – przed wszczęciem postępowania lub w jego toku – by sąd udzielił jej zabezpieczenia. Zabezpieczenie udzielane jest na czas trwania postępowania, tj. do czasu wydania prawomocnego orzeczenia w sprawie, i może mieć różne formy (np. zajęcie wierzytelności na rachunku bankowym). Jeżeli sąd udzieli zabezpieczenia, to nawet jeśli po kilkuletnim procesie powództwo zostanie oddalone a zabezpieczenie upadnie, przedsiębiorca może już być bankrutem. Istotnym instrumentem prawnym chroniącym przedsiębiorcę, któremu zajęto rachunek bankowy, jest wniosek o zezwolenie sądu na określone wypłaty z zajętego rachunku.

W sporach dotyczących transgranicznych umów o roboty budowlane jednym z zagadnień do rozstrzygnięcia jest kwestia jurysdykcji. Strona przed wdaniem się w spór może podnieść zarzut braku jurysdykcji krajowej sądów polskich. Przy ustalaniu jurysdykcji w sprawach dotyczących ww. umów zastosowanie znajdzie rozporządzenie Bruksela I bis . Do kwestii zastosowania tego rozporządzenia w procesie cywilnym, którego przedmiotem są roboty budowlane, odniósł się niedawno Sąd Okręgowy we Wrocławiu.

Przepisy wydają się proste: umowę o arbitraż należy oceniać według prawa wybranego przez strony, a jeśli strony nie dokonają tego wyboru, decyduje miejsce wydania wyroku przez sąd arbitrażowy lub inne łączniki przewidziane przepisami prawa. Mimo to wskazanie prawa właściwego dla umowy o arbitraż jest zagadnieniem trudnym i wywołującym wątpliwości.

Przepis zakazujący „utrudniania dostępu do rynku” przez pobieranie „innych niż marża handlowa opłat za przyjęcie towaru do sprzedaży” jest zgodny z konstytucją, ale nie znaczy to, że pobieranie opłat za usługi marketingowe stanowi czyn nieuczciwej konkurencji.

Jednym z argumentów za poddaniem sporu pod rozstrzygnięcie sądu arbitrażowego jest bardzo ważna dla przedsiębiorców poufność takiego rozstrzygnięcia. Jak jednak pokazuje orzecznictwo, do sądów powszechnych nie zawsze trafia argument o naturalnej poufności arbitrażu.