Rozwiązywanie sporów w kontraktach FIDIC
Powszechnie stosowane kontrakty budowlane oparte na warunkach kontraktowych FIDIC swoją popularność zawdzięczają m.in. rozbudowanym procedurom rozwiązywania sporów.
Realizacja inwestycji infrastrukturalnej jest z natury przedsięwzięciem skomplikowanym pod względem zarówno technicznym, jak i prawnym, angażującym znaczące środki finansowe oraz wymagającym dużych nakładów czasowych. W trakcie realizacji inwestycji pomiędzy inwestorem a wykonawcą może niejednokrotnie dochodzić do sporów na tle wykonywania umowy. W sytuacji zaistnienia sporu związanego z realizacją inwestycji z wykorzystaniem warunków kontraktowych FIDIC, zarówno Warunków Kontraktowych dla Budowy (tzw. czerwona książka), jak i Warunków Kontraktowych dla Urządzeń oraz Projektowania i Budowy (tzw. żółta książka) zastosowanie znajdą odpowiednie procedury służące rozwiązywaniu konfliktów pomiędzy wykonawcą a inwestorem.
Postanowienia dotyczące „Roszczeń, sporów i arbitrażu” zawiera klauzula 20 Warunków Kontraktowych FIDIC. Według tej klauzuli strony sporu w celu jego rozstrzygnięcia mogą odwołać się do Inżyniera Kontraktu, Komisji Rozjemczej, a w ostateczności sięgnąć do arbitrażu międzynarodowego. Kształt procedury rozwiązywania sporów jest ostatecznie zawsze zależny od woli stron, które w Warunkach Szczególnych mogą dostosować tę procedurę do swoich potrzeb.
Zgodnie z subklauzulą 20.1 Warunków Ogólnych FIDIC Inżynier Kontraktu jest niejako pierwszą instancją w zakresie roszczeń zgłaszanych przez wykonawcę. O zgłoszonym roszczeniu Inżynier Kontraktu rozstrzyga w terminie 42 dni od dnia otrzymania roszczenia od wykonawcy, zatwierdzając je albo odrzucając, przy czym szczegółowo uzasadnia swoją decyzję. Doświadczenie oraz odpowiednie kwalifikacje Inżyniera, poparte zaufaniem stron, mogą doprowadzić do rozstrzygnięcia sporu już na placu budowy.
W sytuacji, gdy sporu nie uda się rozstrzygnąć na poziomie Inżyniera Kontraktu, sprawa trafia do Komisji Rozjemczej, która jest organem powoływanym wspólnie przez zamawiającego i wykonawcę. W jej skład wchodzą jedna lub trzy osoby. Jeśli strony zdecydują się na wariant trzyosobowy, wówczas wykonawca i zamawiający mianują po jednym członku Komisji, który musi zostać zaakceptowany przez drugą stronę umowy. Po zasięgnięciu opinii mianowanych członków strony wspólnie wyznaczają trzeciego członka, który pełni rolę przewodniczącego Komisji. Co istotne, wybór osób wchodzących w skład Komisji może zostać już w momencie zawierania umowy ograniczony jedynie do osób uwzględnionych na liście potencjalnych członków, która następnie zostaje dołączona do kontraktu. Wykonawca i inwestor decydują również, czy nadać Komisji charakter stały czy ad hoc.
Komisja Rozjemcza, która stanowi swoistą instancję odwoławczą od rozstrzygnięć Inżyniera Kontraktu, może również pełnić rolę organu, do którego sporne kwestie będą kierowane bezpośrednio przez strony z pominięciem Inżyniera Kontraktu. Co do zasady, zgodnie z subklauzulą 20.4, Komisja na wydanie decyzji ma 84 dni od dnia otrzymania wniosku opisującego spór. Może również zaproponować inny termin rozstrzygnięcia, jednak termin ten musi zostać zaaprobowany przez strony.
Decyzja Komisji Rozjemczej ma charakter wiążący, a strony mają obowiązek niezwłocznie się do niej zastosować, chyba że zostanie ona zmieniona w postępowaniu pojednawczym lub wyrokiem arbitrażu. Termin na odrzucenie decyzji przez strony wynosi 28 dni od jej wydania, a strona niezadowolona z rozstrzygnięcia Komisji zawiadamia o tym drugą stronę umowy. Zaakceptowana decyzja staje się ostateczna.
Jeśli jedna ze stron wyrazi niezadowolenie z rozstrzygnięcia podjętego w decyzji, strony winny podjąć próbę polubownego rozstrzygnięcia sporu. Jeżeli strony nie osiągną samodzielnie porozumienia co do spornej kwestii, wówczas spór rozstrzygany jest w drodze arbitrażu, który zgodnie z subklauzulą 20.6 prowadzony jest na podstawie Regulaminu Arbitrażowego Międzynarodowej Izby Handlowej (Rules of Arbitration of the International Chamber of Commerce) w składzie trzech arbitrów, w języku ustalonym przez strony. Nic jednak nie stoi na przeszkodzie, aby spór został rozstrzygnięty przez sąd powszechny, o ile strony tak postanowią w Warunkach Szczególnych Kontraktu.
Zespół Infrastruktura, Transport, Zamówienia Publiczne (PPP) kancelarii Wardyński i Wspólnicy