Państwo bardziej przyjazne przedsiębiorcy | Co do zasady

7 lutego br., blisko rok po apelu, który środowisko gospodarcze wystosowało do premiera, ministra sprawiedliwości, prokuratora generalnego, sędziów oraz prokuratorów, w siedzibie Business Centre Club odbyło się spotkanie podsumowujące współpracę na linii przedsiębiorcy – ministerstwo sprawiedliwości.

W zeszłorocznym apelu, podpisanym przez przedstawicieli Business Centre Club, Krajowej Izby Gospodarczej, Forum Obywatelskiego Rozwoju – FOR oraz Helsińskiej Fundacji Praw Człowieka, przedsiębiorcy domagali się m.in., aby wszelkie zatrzymania oraz inne czynności w toku postępowania karnego były dokonywane z daleko posuniętą ochroną godności oraz prywatności osoby zatrzymywanej, aby prokuratorzy występowali z wnioskami o tymczasowe aresztowanie tylko w uzasadnionych przypadkach i by zasada domniemania niewinności w procesie karnym była rzeczywiście szanowana. Postulaty dotyczyły także poprawienia terminowości i jakości opinii wydawanych przez biegłych sądowych oraz stworzenia możliwości edukacji ekonomicznej dla sędziów oraz prokuratorów.

Jak stwierdził prezes Business Centre Club, Marek Goliszewski, państwo nie jest już tak bardzo nieprzyjazne przedsiębiorcy, jak było rok temu, ale zostało jeszcze wiele do zrobienia.

Prawo nie może traktować polskiego przedsiębiorcy jako obywatela drugiej kategorii, przyznał minister sprawiedliwości Krzysztof Kwiatkowski. Dlatego szykowana właśnie nowelizacja Kodeksu postępowań cywilnych przewiduje likwidację osobnej, bardziej sformalizowanej procedury gospodarczej, w której przedsiębiorca poddany jest rygorom większym niż zwykły obywatel. Zmiany proceduralne nie spowodują jednak zmian w sądownictwie gospodarczym. Osobne wydziały gospodarcze zostaną utrzymane, co więcej, zostanie im przyznana większa obsada sędziowska, co pomoże podnieść jakość orzecznictwa.

Nowelizowana jest również ustawa o ustroju sądów powszechnych. Sądy jako instytucje mają być zarządzane według modelu menedżerskiego. Dyrektor sądu, wybrany w transparentnym, czytelnym konkursie, będzie odpowiadał za całokształt spraw związanych z funkcjonowaniem sądu jako instytucji, poza sferą orzeczniczą. Do tego ma dojść wprowadzenie ocen okresowych sędziów prowadzonych przez sędziów wizytatorów. W połączeniu z indywidualnym torem rozwoju sędziego powinno to podnieść jakość pracy sędziów. W tym roku ma się też zacząć przewidziana na kilka lat realizacja projektu nagrywania rozpraw sądowych. W Hiszpanii, gdzie rozprawy są nagrywane, czas ich trwania skrócił się o jedną trzecią.

Prokurator nie jest wrogiem przedsiębiorcy, zapewniał z kolei prokurator generalny Andrzej Seremet podczas swojego pierwszego spotkania z przedstawicielami środowisk gospodarczych. Zapowiadał zerwanie z praktyką spektakularnych zatrzymań i wdrożenie programu edukacji prokuratorów z zakresu prawa gospodarczego. Prokuratorzy powinni bowiem rozumieć mechanizmy współczesnej gospodarki rynkowej i odróżniać działania, które nie naruszają prawa, chociaż są ryzykowne, także z punktu widzenia zasad ekonomii, od zachowań przestępczych. Przyznał też, że jedną z przyczyn obecnej długotrwałości postępowań karnych jest nadmiernie długi czas przygotowywania opinii przez ekspertów. Rozwiązaniem mogłoby być powołanie instytutu ekspertyz gospodarczych, co pozwoliłoby zarówno przyśpieszyć przygotowanie opinii, jak i poprawić ich jakość.

Co do likwidacji postępowań gospodarczych, opinie są podzielone. Pozostałe zmiany mogą jednak faktycznie sprawić, że polski wymiar sprawiedliwości stanie się przyjaźniejszy nie tylko przedsiębiorcy, ale też wszystkim obywatelom.