Należności podatkowe i celne związane z importem towarów do Polski | Co do zasady

O czym powinien pamiętać importer sprowadzający do Polski towary spoza Unii Europejskiej.

Importem towarów jest przywóz towarów z terytorium państwa nie wchodzącego w skład terytorium Unii Europejskiej na terytorium UE. Import do Polski, stanowiącej część obszaru celnego UE, towarów z krajów nie będących członkami UE wiąże się z obowiązkiem dokonania odprawy celnej. Polega ona na sporządzeniu zgłoszenia celnego, wraz z przedstawieniem niezbędnej dokumentacji towarzyszącej, oraz uiszczeniu należności celnych i podatkowych z tytułu przywozu towarów. Uiszczenie lub zabezpieczenie tych należności pozwala na wprowadzenie towarów do swobodnego obrotu w UE (w tym w Polsce) i dysponowanie towarem zgodnie z wolą właściciela bądź posiadacza. Należności celno-podatkowe uiszcza się w ciągu 10 dni od przyjęcia zgłoszenia celnego przez organ celny. Do tego czasu, bez złożenia zabezpieczenia, organ celny nie wydaje towaru zgłaszającemu. Jeśli konieczne jest uiszczenie należności celnych, organ celny zwalnia sprowadzane towary do procedury dopuszczenia do obrotu dopiero po zapłaceniu lub zabezpieczeniu (np. poprzez złożenie gwarancji bankowej) wyliczonych w zgłoszeniu celnym należności celnych (a także podatkowych).

Należności podatkowe

Import towarów jest traktowany przez polskie prawo podatkowe jako czynność podlegająca opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług.

Warto zwrócić uwagę, że podmiotem zobowiązanym do zapłacenia podatku VAT będzie w sytuacji importu towarów osoba fizyczna, prawna bądź jednostka organizacyjna niemająca osobowości prawnej („podatnik”), na której ciąży obowiązek uiszczenia cła, również w przypadku, kiedy na podstawie przepisów celnych importowany towar jest zwolniony od cła albo cło zostało zawieszone w części lub całości, albo zastosowano preferencyjną, obniżoną lub zerową stawkę celną. Ponadto obowiązek zapłaty podatku spoczywa na podatniku uprawnionym do korzystania z procedury celnej obejmującej uszlachetnianie czynne, odprawę czasową i przetwarzanie pod kontrolą celną oraz na osobach, na które, zgodnie z odrębnymi przepisami, zostały przeniesione prawa i obowiązki związane z tymi procedurami. Jeśli podatnik, na którym spoczywa obowiązek uiszczenia cła, ustanowił przedstawiciela podatkowego, taki przedstawiciel w zakresie udzielonego mu pełnomocnictwa staje się podatnikiem podatku VAT w imporcie towarów.

Obowiązek zapłaty podatku powstaje z chwilą:

• powstania długu celnego,
• w przypadku objęcia towarów procedurą przetwarzania pod kontrolą celną – z chwilą objęcia towarów tą procedurą,
• w innych przypadkach – z chwilą wprowadzenia towarów do wolnego obszaru celnego lub składu wolnocłowego bądź z chwilą wymagalności opłat wyrównawczych w przypadku, gdy takowe są pobierane za wprowadzenie towarów do wolnego obszaru celnego lub składu wolnocłowego.

Podstawą opodatkowania jest wartość celna powiększona o należne cło, a w sytuacji gdy przedmiotem importu są towary opodatkowane podatkiem akcyzowym – wartość celna powiększona o należne cło i podatek akcyzowy. Do podstawy opodatkowania dolicza się opłaty oraz inne należności, które organy celne mają obowiązek pobrać z tytułu importu towarów. Podstawa opodatkowania obejmuje także koszty dodatkowe, takie jak koszty opakowania, prowizji (z wyłączeniem prowizji od zakupu), transportu i ubezpieczenia, o ile nie zostały one włączone do wartości celnej.

Obecnie stosowana podstawowa stawka podatku wynosi 23%. Podatek naliczony w zgłoszeniu celnym stanowi następnie, co do zasady, jako podatek naliczony i możliwy do odliczenia, podstawę do obniżenia podatku w deklaracji podatkowej. Podatnicy podatku VAT od importu towarów są zobowiązani do obliczenia i wykazania w zgłoszeniu celnym kwoty podatku z uwzględnieniem obowiązujących stawek. Przepisy ustawy o podatku od towarów i usług przewidują możliwość bezgotówkowego rozliczenia podatku importowego w deklaracji podatkowej. Podstawowym warunkiem skorzystania z tej możliwości jest dokonanie zgłoszenia celnego (do procedury dopuszczenia do obrotu) z wykorzystaniem tzw. celnej procedury uproszczonej, uregulowanej w art. 76 ust. 1 lit. b lub c Wspólnotowego Kodeksu Celnego. Procedura ta co do zasady pozwala na dokonanie zgłoszenia celnego poza siedzibą organu celnego.

Aby móc skorzystać z procedury uproszczonej umożliwiającej bezgotówkowe rozliczanie podatku o towarów i usług z tytułu importu towarów, trzeba uzyskać stosowne pozwolenie od organów celnych. Uzyskanie takiego pozwolenia obwarowane jest jednak spełnieniem szeregu bardzo restrykcyjnych wymogów oraz pozytywnym wynikiem audytu ze strony Izby Celnej właściwej miejscowo dla siedziby importera lub eksportera.

W praktyce pozwolenie to przyznawane jest importerom bądź eksporterom, którzy są rozpoznawani przez organy celne z racji skali prowadzonych przez siebie operacji celnych. Tym samym w praktyce dla podmiotu chcącego wykorzystywać opisaną tu procedurę niezbędny jest okres referencyjny, w którym podmiot dokonywałby importu/eksportu towarów i który mógłby być przedmiotem analizy ze strony organów celnych.

Ustawodawca przewidział także możliwość skorzystania z opisanej wyżej procedury także w przypadku, gdy sprowadzane towary są obejmowane procedurą uproszczoną przez inny podmiot niż importer, o ile taki podmiot jest ustanowionym przez importera przedstawicielem pośrednim w rozumieniu przepisów celnych.

W praktyce obrotu gospodarczego przedstawicielem pośrednim jest zazwyczaj agencja celna. Dla importera w takiej sytuacji szczególnie wskazane jest nawiązanie współpracy z agencją celną, która poza posiadaniem pozwolenia na stosowanie procedury uproszczonej posiadałaby certyfikat Upoważnionego Przedsiębiorcy (ang. Authorized Economic Operator – AEO), wydawany w Polsce przez Dyrektorów Izb Celnych na podstawie przepisów Wspólnotowego Kodeksu Celnego. Przedstawiciel pośredni legitymujący się wspomnianym certyfikatem stwarza dodatkowe gwarancje rzetelności oraz profesjonalizmu w świadczonych przez siebie usługach, co znalazło uznanie organu administracji państwowej wydającego certyfikat AEO.

Należności celne

Są to opłaty pobierane przez władze kraju importu z tytułu przywozu na jego terytorium towarów wytworzonych na terytorium innego kraju w celu ochrony rodzimych producentów przed konkurencją ze strony dostawców zagranicznych.

Na wysokość należności celnych wpływają:

• wartość celna,
• klasyfikacja taryfowa,
• pochodzenie towarów.

Wartość celna jest podstawą do naliczenia należności celnych. Składa się na nią co do zasady cena uiszczona lub należna za towar, a także, w szczególności, koszty transportu sprowadzanego towaru i koszty ubezpieczenia tego towaru.

Jeśli którykolwiek z kosztów dodatkowych (poza wartością towaru) został przez sprzedającego wliczony do ceny zakupu, nie dolicza się go ponownie do wartości celnej. W takim przypadku należy się jednak liczyć z koniecznością przedstawienia stosownego wyjaśnienia organowi celnemu na jego żądanie, a także poparcia zaprezentowanego stanowiska odpowiednimi dowodami.

Jeśli do wartości celnej nie wlicza się niektórych kosztów ponoszonych przez nabywcę, powinny być one odrębnie wykazane na fakturach importowych lub fakturowane oddzielnie. Koszty te będą kosztem podatkowym, ale nie będą elementem wartości celnej. W celu precyzyjnego określenia, czy i jakie koszty mogłyby nie być wliczane do wartości celnej, konieczne jest dokonanie odrębnej szczegółowej analizy poszczególnych składników ceny importowanego towaru.

Klasyfikacja taryfowa to niezbędne dla potrzeb celnych zaszeregowanie towarów zgodnie z tzw. Nomenklaturą Scaloną (ang. Combined Nomenclature – CN), zawartą w rozporządzeniu w sprawie Wspólnej Taryfy Celnej, zawierającym opisy towarów wraz z przypisanymi do nich 8-cyfrowymi ciągami cyfr identyfikującymi towary według określonej systematyki statystycznej (tzw. kody CN).

Na potrzeby bardziej szczegółowego rozróżnienia towarów wprowadzono dodatkowe podziały poprzez dodanie dziewiątej i dziesiątej cyfry, w wyniku czego powstał tzw. system TARIC, niezbędny do kompletnego wypełnienia zgłoszenia celnego. Przypisanie sprowadzanemu towarowi kodu TARIC wymaga specjalistycznej wiedzy z zakresu klasyfikacji taryfowej (w tym znajomości reguł klasyfikacyjnych, umiejętności poruszania się w wyjaśnieniach i uwagach do Nomenklatury Scalonej, a także analizy obowiązujących rozporządzeń i rozstrzygnięć klasyfikacyjnych). Nie mniej istotnym warunkiem dokonania prawidłowej klasyfikacji taryfowej towaru jest możliwie szeroka znajomość cech i właściwości tego towaru. Tylko bowiem pełna wiedza na temat klasyfikowanego towaru, przy prawidłowym zastosowaniu reguł i zasad rządzących klasyfikacją taryfową, może prowadzić do przypisania importowanemu towarowi właściwego kodu CN czy kodu TARIC.

Prawidłowa klasyfikacja taryfowa towarów w systemie Nomenklatury Scalonej jest kluczowa dla ustalenia kwoty należności celnych. Do każdego kodu CN (kodu TARIC) – a tym samym towaru ujętego w Nomenklaturze Scalonej – przypisana jest bowiem indywidualna stawka celna. Nieprawidłowe ustalenie klasyfikacji taryfowej towaru (tj. przypisanie mu nieprawidłowego kodu CN lub TARIC) może spowodować bądź niedopłatę należności celnych, bądź jej nadpłatę. W tym pierwszym przypadku może to rodzić dodatkowe negatywne konsekwencje – z uwagi na uszczuplanie należności Skarbu Państwa.

Istotną instytucją występującą w systemie prawa celnego jest Wiążąca Informacja Taryfowa – WIT (ang. Binding Tariff Information – BTI), czyli wydawana na wniosek zainteresowanego nieodpłatna decyzja administracyjna, w której Dyrektor Izby Celnej w Warszawie dokonuje wiążącego przesądzenia o zaliczeniu towaru do określonego kodu CN lub TARIC.

Pochodzenie towarów oznacza ustaloną polityczną przynależność towaru do określonego kraju lub grupy krajów. Skutkuje ono przyznaniem towarom z określonych krajów traktowania specjalnego (preferencyjnego) bądź też reglamentowaniem ich przywozu poprzez nakładanie dodatkowych opłat lub ograniczeń. Można także mówić o pochodzeniu „zwykłym”, zwanym w regulacjach celnych pochodzeniem niepreferencyjnym.

Reguły umożliwiające ustalenie pochodzenia preferencyjnego znajdują się zazwyczaj w porozumieniach między umawiającymi się krajami, które chcą wprowadzić preferencyjne reguły handlu względem rozwiązań standardowych. Porozumienia takie ustalają preferencyjne stawki celne wobec tych, jakie są zawarte w rozporządzeniu w sprawie Wspólnej Taryfy Celnej, które zawiera stawki celne dla towarów o pochodzeniu niepreferencyjnym („zwykłym”).

Podsumowanie

Aby prawidłowo ustalić wysokość należności celnych, niezbędne jest zatem w szczególności prawidłowe określenie wartości celnej sprowadzanych towarów, jak również przypisanej do nich właściwej stawki celnej wynikającej z ich odpowiedniego zaklasyfikowania do właściwego kodu CN (kodu TARIC).

W celu prawidłowego ustalenia wysokości należności podatkowych konieczne jest z kolei prawidłowe określenie podstawy opodatkowania, na którą składa się wartość celna oraz należne cło przy zastosowaniu stawki podatku w wysokości 23%.

Z uwagi na coraz bardziej skomplikowaną budowę czy strukturę sprowadzanych towarów prawidłowa ich klasyfikacja może stanowić dla importera problem, a konsekwencje potencjalnego błędu z uwagi na zazwyczaj wysoką wartość importowanego towaru bywają dla importera bardzo kosztowne. Warto zatem dochować należytej staranności i posiąść wiedzę konieczną do dokonania prawidłowej klasyfikacji importowanego towaru.

Kazimierz Romaniec, praktyka podatkowa kancelarii Wardyński i Wspólnicy