nowe technologie | Co do zasady

Proponuję, dla zachowania niezbędnej równowagi, spojrzeć niekiedy z boku na ogarniającą nas coraz częściej technologiczną ekstazę. Szybko zrozumiemy wtedy, że to nie inwestowanie bezprecedensowych sum w rozwój AI i innych technologii cyfrowych jest aktualnie naszą najpilniejszą potrzebą.

Na poziomie deklaracji i intencji Akt w sprawie sztucznej inteligencji jednoznacznie postuluje zapewnienie nadzoru nad systemami AI przez człowieka. Na poziomie niższym, w szczególności przy określaniu szczegółowych obowiązków podmiotów stosujących systemy AI, przepisy Aktu nie są już tak jednoznaczne. W tekście staram się zarysować najważniejsze wyzwania, z którymi w tym kontekście będą musieli zmierzyć się dostawcy systemów AI oraz podmioty stosujące te systemy.

2 sierpnia 2024 r. wszedł w życie tzw. AI Act, czyli rozporządzenie, które ma uregulować niektóre aspekty korzystania z tzw. sztucznej inteligencji. Co do zasady rozporządzenie będzie stosowane od 2 sierpnia 2026 r. Unijny ustawodawca przewidział także przepisy przejściowe, aby wszystkie podmioty, do których AI Act ma zastosowanie, mogły przystosować się do nowych obowiązków.

Przepisy o zakazanych praktykach w zakresie systemów AI wchodzą w życie już 2 lutego 2025 r. Wiele instytucji zakłada zapewne, że zakazy dotyczą jedynie ekstremalnych praktyk, które na pewno nie są ich udziałem. Jednak zakaz stosowania systemów AI do oceny ryzyka popełnienia przestępstwa pokazuje, że nie jest to prawidłowe podejście. Bardziej wnikliwa analiza prowadzi do wniosku, że część działań uznawanych do tej pory za rynkowy standard, szczególnie w sektorze usług finansowych, może okazać się wątpliwa w świetle wspomnianego zakazu. Dotyczy to w szczególności praktyk stosowanych przy monitorowaniu ryzyka AML oraz szeroko pojętego monitorowania ryzyka fraudów.  

W jakie pułapki prawne można wpaść, tworząc grę? Łatwo się o tym przekonać, wcielając się w postać Kreatywnej, Kierowniczki, Księgowego lub Konsultanta w grze Gamedev CEO simulator przygotowanej przez praktykę gamingową kancelarii Wardyński i Wspólnicy.

Tegoroczny trzydniowy maraton programowania odbędzie się pod hasłem „AI impulsem prawniczych innowacji”. Uczestnicy będą szukać innowacyjnych rozwiązań, które pomogą zrewolucjonizować pracę prawników, ich relacje z klientami czy dostęp do wymiaru sprawiedliwości. Portal Codozasady.pl jest partnerem medialnym wydarzenia.

Akt o rynkach cyfrowych (Digital Markets Act, dalej: DMA), który wszedł w życie 1 listopada 2022 r., przyniesie wiele nowych obowiązków dla przedsiębiorstw świadczących usługi w sektorze cyfrowym, w szczególności dla tzw. strażników dostępu (ang. gatekeepers). Nowe przepisy wpłyną jednak na funkcjonowanie całego ekosystemu cyfrowego, nie tylko na wspomnianych strażników dostępu, lecz również na pozostałych uczestników rynków cyfrowych, w tym użytkowników biznesowych i użytkowników końcowych korzystających z podstawowych usług platformowych, konkurencyjnych dostawców podstawowych usług platformowych oraz dostawców innych u

Opodatkowanie obrotu tokenami NFT podatkiem VAT budzi zainteresowanie podatników oraz organów podatkowych w różnych krajach Unii Europejskiej, które prezentują niekiedy odmienne podejścia. Komitet VAT opublikował 21 marca 2023 r. dokument roboczy (Working Paper no. 1060 of the EU Value Added Tax (VAT) Committee regarding an EC question on non-fungible tokens (NFTs)) dotykający wielu zagadnień dotyczących opodatkowania NFT podatkiem VAT. Ponieważ transakcje NFT, w tym o dużej wartości, są coraz powszechniejsze, należy rzetelnie ocenić zasady opodatkowania tych tokenów i operacji z ich udziałem, w tym na gruncie VAT, a dokument roboczy może mieć istotny wpływ na tę ocenę.

O zwodniczych interfejsach (dark patterns) stosowanych w sektorze cyfrowym przez dostawców platform internetowych mówi się nie od dziś. W ostatnim czasie jest jednak o nich coraz głośniej, w szczególności za sprawą działań podejmowanych przez unijne i krajowe instytucje i organy zajmujące się ochroną danych i ochroną konsumentów. Działania te mają przede wszystkim zwalczać zwodnicze interfejsy w środowisku cyfrowym, ale również edukować konsumentów i zwracać ich uwagę na najczęściej pojawiające się typy tych oszukańczych praktyk.
 

Na całym świecie pokłada się wielkie nadzieje w rozwoju systemów sztucznej inteligencji. Sztuczna inteligencja może przynieść wiele korzyści gospodarczych i społecznych w różnych aspektach życia czy sektorach gospodarki, w tym w dziedzinie środowiska, rolnictwa, zdrowia, finansów, podatków, mobilności czy spraw wewnętrznych. Postępujący rozwój systemów sztucznej inteligencji wymusza stworzenie odpowiednich ram prawnych, które z jednej strony pozwolą na dalszy rozwój technologii SI, a z drugiej strony zapewnią należytą ochronę osób, które z takich systemów będą korzystać, i zwiększą społeczne zaufanie do ich działania.

30 listopada 2021 r. Rada i Parlament Europejski osiągnęły wstępne porozumienie w sprawie ostatecznej wersji projektu aktu w sprawie zarządzania danymi (Data Governance Act, DGA). Celem projektu jest promowanie dostępności danych i budowa godnego zaufania środowiska, które ułatwi wykorzystanie danych (zarówno osobowych, jak i nieosobowych) do badań i tworzenia nowych innowacyjnych usług i produktów. Ma również stworzyć ramy prawne dla łatwiejszego dzielenia się danymi i mechanizmy ułatwiające ponowne wykorzystanie niektórych danych posiadanych przez sektor publiczny, w tym danych dotyczących zdrowia, rolnictwa czy środowiska.
 

Udostępnianie, wymiana lub wspólne gromadzenie danych może być wartościowe zarówno dla zainteresowanych przedsiębiorców, jak i dla rozwoju danego sektora przemysłu, innowacji technologicznych, a w konsekwencji dla konsumentów. Dane mają bowiem fundamentalne znaczenie dla rozwoju gospodarki cyfrowej – samodzielnie bądź jako podstawa dla wdrażania mechanizmów sztucznej inteligencji. Stąd też to od dostępu do odpowiednich danych zależy konkurencyjność działających na rynku przedsiębiorców.